Stabilisering aantal coffeeshops (BreuerIntraval)

De stabiliserende trend in het aantal coffeeshops die sinds 2017 zichtbaar is, zet zich door. Eind 2022 hebben 102 van de 345 Nederlandse gemeenten samen 565 gedoogde verkooppunten van cannabis. Het aantal is in de loop der tijd afgenomen van 846 in 1999 tot 564 in 2020. (Ten opzichte van de voorgaande meting over 2018 waren er negen coffeeshops verdwenen en zes bijgekomen. De belangrijkste redenen voor het verdwijnen van coffeeshops waren sluiting na overtreding van de landelijke gedoogcriteria (AHOJGI-criteria) (5 shops), het stoppen van de exploitant (2 shops), een negatief Bibob-advies (1 shop) en overtreding van lokale voorwaarden (1 shop). Dat er zes coffeeshops waren bijgekomen kwam vooral doordat drie gemeenten het aantal coffeeshops nader overeen wilden stemmen met het maximumaantal dat in die gemeenten was toegestaan).

In het gemeentelijk beleid over coffeeshops is weinig veranderd. Eind 2022 hadden 102 van de 344 gemeenten een gedoogbeleid, 235 gemeenten een nulbeleid (er worden geen coffeeshops gedoogd) en 7 gemeenten geen coffeeshopbeleid. Dit blijkt uit het recenste onderzoek van Breuer & Intraval (juni 2023 Mennes, Pieper, Schoonbeek en van der Lee) in opdracht van het WODC.

Het betreft de 16e metibg van het Breuer& Intraval - monitoronderzoek naar het aantal gedoogde verkooppunten van cannabis (coffeeshops) in Nederland en het gemeentelijk coffeeshopbeleid. Ook onderwerpen als gedoogcriteria, toezicht, controle en handhaving vallen onder de monitor. 

In de periode april 2023 tot en met juni 2023 zijn de ambtenaren van alle Nederlandse gemeenten die verantwoordelijk zijn voor het lokale coffeeshopbeleid bevraagd over de aantallen coffeeshops en het door hun gemeente gevoerde beleid. De respons onder de drie categorieën gemeenten (coffeeshopgemeenten, gemeenten zonder beleid en gemeenten met een nulbeleid) bedroeg 100%.

Bij de huidige meting is voor het eerst in kaart gebracht hoe drie landelijke ontwikkelingen mogelijk invloed hebben (gehad) op gemeentelijke wijzigingen in het coffeeshopbeleid, namelijk:

het aanstaande experiment met een gesloten coffeeshopketen,
de coronamaatregelen &
het per 1 juli 2022 ingevoerde verbod op rookruimtes.

Vijf van de tien interventiegemeenten van het aanstaande experiment met een gesloten coffeeshopketen hebben hun beleid in overeenstemming met dat experiment gewijzigd (red. dient inmiddels 11 te zijn aangezien Amsterdam Oost ook zal meedoen met het experiment. De coronamaatregelen en het per 1 juli 2022 ingevoerde verbod op rookruimtes hebben niet geleid tot beleidswijzigingen, maar lijken wel invloed te hebben gehad op het kleinere aantal controles (door coronamaatregelen) en de toename van populariteit van het afhalen van cannabis bij de coffeeshops per 1 juli 2022 (door het verbod op rookruimtes). 
-Bij deze meting is voor het eerst aan ambtenaren gevraagd of zij onderscheid kunnen maken in het aantal ‘afhaal-‘ en ‘consumptie-coffeeshops’. Onder afhaal-coffeeshops verstaan we coffeeshops waar cannabis alleen kan worden afgehaald, terwijl met consumptie-coffeeshops wordt gedoeld op shops waar cannabis (zonder tabak) ook kan worden geconsumeerd. Van de 102 coffeeshopgemeenten konden 98 een inschatting van deze onderverdeling maken. Vier gemeenten (met 87 van de 565 shops; 15,4%) geven aan de vraag niet te kunnen beantwoorden. Enkele ambtenaren merken op dat het afhalen van cannabis in de afgelopen jaren in hun gemeente gebruikelijker is geworden. Zij vermoeden dat er een relatie is met de invoering van het verbod op rookruimtes in publieke gebouwen per 1 juli 2022. Op dit moment kunnen deze vermoedens van gemeenteambtenaren nog niet worden onderbouwd.

In 2022 zijn in totaal werden 15 overtredingen door coffeeshops geconstateerd in 12 gemeenten. Dat zijn er minder dan in 2020 toen 42 overtredingen in 21 verschillende gemeenten werden geconstateerd. In 2018 waren dat er 26 in 14 gemeenten.

Bron: WODC 18-09-2023