Gebruik en effect van cannabis

De manier waarop cannabis wordt gebruikt, heeft invloed op de biologische beschikbaarheid die aangeeft hoeveel van de cannabis uiteindelijk opgenomen wordt in het bloed en dus een effect veroorzaakt, volgens een Trimbos factsheet (december 2019). Hoe hoger de biologische beschikbaarheid, hoe sterker het effect.

Cannabis veroorzaakt een reeks acute effecten, zoals ‘zich high voelen’, ontspanning, milde euforie en perceptuele veranderingen. Dit zijn de belangrijkste redenen waarom mensen cannabis gebruiken, maar cannabis vermindert ook acuut cognitieve functies, zoals leren, geheugen, aandacht en uitvoerende functies, en verhoogt de hartslag. Deze functies herstellen zich weer als de cannabis uitgewerkt is. Cannabis wordt ook wel gebruikt bij slapeloosheid, ontspanning, spierspasmen of misselijkheid bij chemotherapie. De effecten van cannabis zijn dosis-afhankelijk, dus hoe groter de dosis/concentratie, hoe sterker het effect.

 -Bij inhalatie van cannabis door roken of verdampen treden de effecten al op na enkele minuten. Effecten zijn het sterkst na 15-30 minuten en kunnen 2-3 uur aanhouden. De biologische beschikbaarheid van roken varieert tussen de 10% en 56%, waarbij de gemiddelde roker een biologische beschikbaarheid van slechts 20% heeft en de frequente rokers maximaal 56% terwijl onervaren rokers slechts een biologische beschikbaarheid van 10% hebben (Grotenhermen, 2001). Verdampen laat overigens een hogere beschikbaarheid van THC zien dan roken, omdat er 50% THC verloren gaat door zijstroomrook wat niet bij verdampen op treed. 

-Wanneer men cannabis eet, treden de effecten later op en houden ze langer aan dan wanneer men cannabis rookt of verdampt. Effecten treden op na ongeveer 30-90 minuten, zijn het sterkst na 2-3 uur en houden 4-12 uur aan. De biologische beschikbaarheid na eten van cannabis is laag (6-20%), omdat de THC-concentratie sterk wordt verlaagd door afbraak in de lever (ook bekend als het ‘first-passeffect’; Grotenhermen 2001). Door meer olie of vet aan edibles toe te voegen kan de ‘bio-availability’ worden verhoogd, omdat cannabis in vet oplosbaar is.

Niet alleen de biologische beschikbaarheid is van belang bij de werkzaamheid van cannabis, maar ook het metabolisme (verwerking); Edibles veroorzaken vaak sterkere effecten in vergelijking met een vergelijkbare dosis gerookte cannabis. Dat komt omdat cannabis anders wordt afgebroken na eten dan na inhalatie. Wanneer men cannabis eet, zet het lichaam een grotere hoeveelheid THC om in 11-OH-THC. Dit is een meer potente stof dan THC, die waarschijnlijk verantwoordelijk is voor de sterkere effecten die ervaren worden na het nuttigen van edibles (Barrus et al. 2016).

Verdampers werken tussen de 160 en 230 °C en dienen de 230 °C niet te overschrijden, omdat dan de verbranding van plantmateriaal begint; Hoe hoger de temperatuur, hoe meer van de cannabis wordt verbrand. Dit betekent dat er meer cannabinoïden vrijkomen (voor een sterker effect), maar ook meer toxische stoffen. Echter, verdampen van cannabis bij lagere temperaturen (170 °C) levert een slechtere verhouding tussen cannabinoïden en bijproducten op vergeleken met hogere temperaturen (200 en 230 °C). Dus de verdamping bij iets hogere temperaturen is efficiënter, omdat het meer THC oplevert met relatief minder toxische bijproducten (Pomahacova et al. 2009).
(Verdampers voor cannabis zijn duur, met een gemiddelde prijs van 200-300 euro. Concentraten zijn nauwelijks verkrijgbaar in Nederland en worden niet geëxporteerd vanuit Noord-Amerika, waar vape- pennen gevuld met cannabisolie gekocht kunnen worden voor slechts 35 euro).

Concentraten zijn cannabisextracten. Ze zijn gemaakt met een extractiemethode die de cannabinoïden uit het plantmateriaal haalt, bijvoorbeeld met behulp van chemische oplosmiddelen zoals butaan of hitte en druk, om zo een vloeibare of halfvaste stof te creëren.
Geconcentreerde oliën (gemiddeld 30-60% THC) zijn concentraten die verdampt worden met een vape-pen of verdamper. Het concentraat wordt toegevoegd aan een draagolie, vergelijkbaar met de e-vloeistof in e-sigaretten, om het te verdampen. Daarbij zijn voorschriften voor verdampers verstandig, omdat verschillende componenten (bijv. cartridges, verwarmingselementen) een gevaar voor de gezondheid kunnen vormen. Toxisch lood werd bijvoorbeeld gevonden in sommige verwarmingselementen van verdampers (Beadle, 2019)

Vape-pennen en verdampers met concentraat-oliën zijn populair omdat ze bijna geurloos zijn, gemakkelijk te gebruiken en te onderhouden zijn (het is minder voorbereiden en opruimen in vergelijking met verdampers voor plantmateriaal) of dabs, een betere smaak hebben en een ‘meer zuivere high’ geven (CBC, 2018). Bovendien is minder van een stof nodig om hetzelfde effect te bereiken, waardoor de blootstelling aan toxische stoffen mogelijk wordt verminderd

Dabs zijn concentraten met veel werkzame stof (gemiddeld 60-85% THC) die op een dab-rig ash-verdampt (of ‘dabbed’) worden binnen een subcultuur van zware cannabisgebruikers om een intensere high te ervaren. Deze halfvaste stoffen zijn er in veel verschillende vormen, afhankelijk van het productieproces (bijv. shatter, crumble, rosin, snap and pull, honeycomb, budder).

Destillaten zijn de nieuwste ontwikkeling op de cannabismarkt. Concentraten ondergaan een verdere verwerking in een destillatieproces om pure cannabisolie (80-99% THC) te maken. Reststoffen, zoals chemische oplosmiddelen, plantaardig materiaal en verontreinigingen, worden verwijderd, zodat de olie smaakloos en geurloos is, waardoor deze veelzijdig te gebruiken is. Er is toenemende belangstelling voor destillaten vanwege hun zuiverheid en veelzijdigheid. Destillaten kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt voor het maken van hoge kwaliteit vape-oliën of edibles zonder de cannabissmaak.

Meer onderzoek is nodig om de rol van de samenstelling, de dosering en de gebruikswijze van cannabis te begrijpen in de effecten die cannabis veroorzaakt bij verschillende typen consumenten. Deze informatie zal bijdragen aan het opstellen van richtlijnen en het betrouwbaar informeren van consumenten.