Internationaal recht en cannabis II

Internationaal recht en cannabis II

Hebben overheden internationaalrechtelijk de ruimte om cannabisteelt en -handel ten behoeve van recreatief cannabisgebruik gereguleerd toe te staan? Louter bezien vanuit de VN-drugsverdragen moet de vraag negatief worden beantwoord. In een 2e studie van de Radboud Universiteit in opdracht van een aantal Joint Regulation gemeenten wordt deze vraag door prof. Van Kempen en dr. Federova echter vanuit een ander perspectief onderzocht, namelijk het perspectief van de mensenrechten. Meer in het bijzonder gaat het dan om positieve mensenrechtenverplichtingen van staten tot bescherming van de belangen bij de individuele en volksgezondheid, de veiligheid van burgers en criminaliteitsbestrijding. De vraag is of deze positieve verplichtingen staten kunnen dwingen tot het gereguleerd toestaan van cannabisteelt en -handel wanneer zodanige regulering genoemde belangen beter beschermt dan een prohibitief drugsbeleid conform de drugsverdragen. Voor zover dit het geval is rijst de vraag of staten dan internationaalrechtelijk prioriteit aan hun positieve mensenrechtenverplichtingen kunnen geven boven hun verplichtingen uit de drugsverdragen.

Cannabisteelt en -handel voor recreatief gebruik kan op basis van positieve mensenrechtenverplichtingen door overheden wel gereguleerd worden toegestaan. Bij de eerdere studie door de Radboud Universiteit op verzoek van het Ministerie van Justitie werd echter geconcludeerd dat VN-drugsverdragen geen ruimte bieden voor het gereguleerd toestaan van cannabisteelt voor recreatief gebruik. Er is qua onderzoeksvraag dus curieus genoeg niet eerder gekeken naar wat positieve mensenrechtenverplichtingen, zoals recht op individuele volksgezondheid en veiligheid van burgers juridisch betekent voor het kunnen reguleren van de cannabis-keten. Deze aspecten zouden staten kunnen verplichten tot het gereguleerd toestaan van cannabisteelt en handel wanneer deze regulering mensenrechten beter beschermt dan een totaal verbod op drugs onder de drugsverdragen.

Vijf primaire voorwaarden voor gereguleerde legalisering zijn volgens de onderzoekers deze keer expliciet vanuit de optiek van de mensenrechten:
1. Er moet sprake zijn van een belang waarvan mensenrechten bescherming vereisen.
2. De staat moet aannemelijk maken dat het gereguleerd toestaan van cannabisteelt en handel tot een effectievere mensenrechtenbescherming zal leiden.
3. De beslissing tot zodanige regulering moet maatschappelijk draagvlak hebben en op nationaal democratische besluitvorming steunen.
4. Er moet sprake zijn van een gesloten systeem zodat het buitenland geen nadeel van de regulering ondervindt.
5. De staat is verplicht een actief ontmoedigingsbeleid van cannabisgebruik te voeren.

Als een staat aan deze voorwaarden kan voldoen is die onder het huidige internationaal recht gelegitimeerd om mensenrechtenverplichtingen prioriteit te geven boven de daarmee conflicterende verplichtingen onder de VN-drugsverdragen.

Reflectie – Dit rapport is een hele pittige juridische kost en zowel qua taal als qua omvang van 396 bladzijden niet doorheen te komen en daardoor eigenlijk weinig toegankelijk voor het publiek. De eerste drie voorwaarden zijn onbetwist, echter bij de laatste twee voorwaarden is het de vraag wat nu precies als nadeel voor het buitenland zou gelden en ook de vraag wordt opgeroepen hoe een ontmoedigingsbeleid van cannabisgebruik er uit ziet? Gelet op cijfers van het Jellinek dat 10 % van de consumenten als een problematische gebruiker aangemerkt zou kunnen worden en 90% een tevreden blower is, zou het dan niet eerder moeten gaan om ontmoediging van problematisch gebruik? Betreft kwaliteitscontrole kan in geval van problematisch gebruik bovendien naar de betekenis van CBD/cannabidiol gekeken kunnen worden, aangezien die een ontspannende werkzaamheid heeft en de high door THC corrigeert. Op p. 45 staat dan ook: “roept de vraag op of het zonder kwaliteitscontrolesysteem toestaan van consumentenverkoop van cannabis voor recreatief gebruik niet in strijd is met de verplichtingen tot bescherming onder het recht op gezondheid.” 

Van Kempen II, Radboud Universiteit, mei 2016
http://www.ru.nl/nieuws-agenda/nieuws/vm/law/law/2016/ruimte-voor-legalisering-cannabis/