Nationale drugmonitor 2018-2019

De jaarlijkse nationale drugmonitor 2018-2019 door het Trimbos Instituut en het WODC betreft trends en ontwikkelingen aangaande verschillende drugs in Nederland. In deze paragraaf wordt door Stichting Maatschappij en Cannabis specifiek cannabis eruit gelicht. 

Uit een studie die stoffen met betrekking tot sterfte beoordeeld bleek dat cannabis 114 keer minder giftig is dan alcohol (Lachenmeier & Rehm, 2015). 

Laatste jaar gebruik
In 2018 hadden naar schatting 1,02 miljoen Nederlanders van 18 jaar en ouder in het afgelopen jaar cannabis gebruikt (7,5% van deze leeftijdsgroep). Onder 18-19-jarigen en 20-24-jarigen is het laatste- jaar-gebruik het hoogst (21,4% en 23,7%). Het laatste-maand-gebruik onder 18 jaar en ouder ligt op 4,6%. Meer dan een derde (35,0%) van deze laatste-maand-gebruikers blowde (bijna) dagelijks. 

Ooit gebruik 
De percentages ooit gebruikers (23,7%) en (bijna) dagelijks gebruikers (1,6%) lagen in 2018 hoger dan in voorgaande jaren (21,1% en 1,2% in 2015), maar het is nog te vroeg om te spreken van een trend. Het percentage laatste-jaar-cannabisgebruikers onder 15-64-jarigen lag in Nederland met 9,6% boven het Europese gemiddelde (7,4%). 

Recreatief-medicinaal
Van de cannabisgebruikers van 18 jaar en ouder gebruikte 83,5% cannabis recreatief, 5,8% gebruikte cannabis alleen als medicijn, en 10,7% gebruikte cannabis zowel als medicijn als recreatief. Van degenen die cannabis (ook) als medicijn gebruikten deed 90,6% dit zonder doktersrecept.Scholieren
Onder scholieren van 12-16 jaar deed zich een daling voor in het laatste-jaar-gebruik tussen 2003 en 2015 (van 13,1% naar 8,2%), maar het laatste-jaar-gebruik bleef op hetzelfde niveau in 2017 (7,9%). 

CAST
In 2018 had 1,2% van de bevolking van 18 jaar en ouder een verhoogd risico op problematisch cannabisgebruik (volgens de Cannabis Abuse Screening Test, CAST; zie bijlage A2). Dat komt (afgerond) neer op 170 duizend Nederlanders. Meer mannen dan vrouwen, meer oudere (25+) dan jonge mensen (18-24 jaar), en meer laagopgeleiden dan middel- of hoogopgeleiden, hadden een verhoogd risico op problematisch gebruik. 

Drugsincidenten & cannabis 
In 2018 speelde cannabisgebruik een rol bij 25% van alle drugsincidenten die door medische diensten van de Monitor Drugsincidenten werden gemeld; bij 19% van alle incidenten was cannabis de enige gebruikte drug. Het aandeel incidenten met cannabis als enige gebruikte drug is kleiner bij EHBO’s op grootschalige feesten en groter bij de ambulances en de spoedeisende hulp in ziekenhuizen, waar zij vaak betrekking hebben op toeristen in de regio Amsterdam. 

THC-gehalte: nederwiet stabiel, maar aanhoudende stijging geïmporteerde hasj 
Van 2013 tot 2016 is het gemiddelde THC-gehalte in nederwiet (meest populaire variant) geleidelijk gestegen, maar sindsdien bleef het op hetzelfde niveau (16,7% in 2018). Geïmporteerde hasj was jarenlang ongeveer even sterk als nederwiet. Het THC-gehalte in geïmporteerde hasj stijgt sinds 2015 en was in 2018 met 24,8% sterker dan nederwiet en het hoogst sinds het begin van de monitor. Nederwiet bevat weinig cannabidiol (CBD), een ander bestanddeel van cannabis dat mogelijk sommige psychoactieve effecten van THC tegengaat. In 2019 lag de mediaan van het CBD-gehalte in de nederwiet op 0,3%, in de geïmporteerde wiet op 0,3% en in de geïmporteerde hasj op 6,1% (een daling ten opzichte van 8,4% in 2018). 

Prijs
De gemiddelde prijs van een gram nederwiet (meest populaire variant) steeg geleidelijk van 6,20 euro in 2006 naar 10,31 euro in 2018 en nam voor het eerst af in 2019 (9,90 euro). De prijs voor geïmporteerde hasj schommelt sinds 2009, en de prijs per gram was in 2019 (9,97 euro) vergelijkbaar met de voorgaande jaren (2017 en 2018). 

Gender
Meer mannen dan vrouwen gebruiken cannabis. 
Het verschil tussen mannen en vrouwen is kleiner bij ooit gebruik (factor 1,5) dan bij laatste-jaar- gebruik (factor 2,1) en bij laatste-maand-gebruik (factor 2,3). 
Het verschil is het grootst voor (bijna) dagelijks gebruik: 2,7% van de mannen gebruikt (bijna) dagelijks cannabis tegenover 0,5% van de vrouwen (factor 5,4).

Leeftijd 
Gebruik van cannabis komt het meest voor onder jongvolwassenen. 
Bijna de helft van de twintigers heeft ervaring met cannabis, vergeleken met iets meer dan een vierde van de 18-19-jarigen. 
Het laatste-jaar-gebruik is het hoogst in de jongste groepen, met iets meer dan een vijfde van de 18-19-jarigen en 20-24-jarigen. 
De gemiddelde leeftijd van alle laatste-jaar-gebruikers is 33,7 jaar. Een groot deel van degenen die ooit cannabis hebben gebruikt stopt daar op latere leeftijd mee. In de hogere leeftijdsgroepen gebruiken nog maar weinig mensen cannabis. 
Onder laatste-jaar-gebruikers in 2018 was de gemiddelde startleeftijd van cannabisgebruik 18,9 jaar. Voor mannen (18,4 jaar) was de startleeftijd significant lager dan voor vrouwen (19,8 jaar). 

Opleidingsniveau
Meer hoog- dan laagopgeleide gebruiken cannabis, maar het verschil in laatste-maand-gebruik is klein. 
Hoogopgeleide personen hebben bijna drie keer zo vaak ervaring met cannabisgebruik dan laagopgeleiden (respectievelijk 33,0% en 12,8%). Middelbaar opgeleiden zitten daar tussenin. Hoogopgeleide personen gebruiken ook vaker cannabis in het laatste jaar dan middelbaar- en laagopgeleiden. Het laatste-maand-gebruik verschilt niet tussen de opleidingsniveaus 

Migratieachtergrond
Cannabisgebruik komt meer voor onder groepen met een migratieachtergrond. 
Volwassenen met een westerse migratie achtergrond hebben vaker ervaring met cannabis dan volwassenen met een Nederlandse of niet-westerse migratieachtergrond. 
Het laatste-jaar- en het laatste-maand-gebruik van cannabis is daarentegen het hoogst onder volwassenen met een niet-westerse migratieachtergrond, gevolgd door volwassenen met een westerse migratieachtergrond en is het laagst onder volwassenen met een Nederlandse achtergrond 

Mate van consumptie 
In 2018 gebruikte meer dan een derde (35,0%) van de laatste-maand-gebruikers cannabis (bijna) dagelijks (figuur 3.2.3). Dat is 1,6% van de totale volwassen bevolking van 18 jaar en ouder. 

Van alle laatste- maand-gebruikers nam 61,5% niet meer dan 1 joint op een ‘typische blowdag’, 15,7% rookte 2 joints, 12,0% rookte 3 joints en 10,8% gebruikte meer dan 3 joints. 
Het aantal joints op een ‘typische blowdag’ is hoger onder dagelijkse gebruikers: 38,3% rookte niet meer dan 1 joint, 15,6% rookte 2 joints, 24,2% rookte 3 joints en 21,9% gebruikte meer dan 3 joints. 
Wiet is veruit de meest favoriete cannabisvariant. Bijna twee derde (62,0%) van de laatste-maand- gebruikers rookt meestal wiet, 23,0% meestal hasj en 15,0% geeft aan beide even vaak te gebruiken. 

Wijze van verkrijgen 
In 2018 is gevraagd hoe volwassenen hun cannabis verkrijgen. Op de vraag ‘Koopt u of krijgt u meestal uw cannabis?’ antwoordt het grootste deel van de laatste- jaar-gebruikers het meestal zelf te kopen (44,6% ) of het meestal te krijgen of met anderen mee te roken (35,7%); 14,2% zegt het soms te kopen en soms te krijgen. Daarnaast geeft 1,6% van de cannabisgebruikers aan zelf cannabis te kweken. Deze percentages verschillen niet ten opzichte van 2016. 

Onder (bijna) dagelijkse cannabisgebruikers ligt het aandeel dat meestal zelf koopt hoger (77,9%). Slechts weinig mensen zeggen cannabis soms te kopen, te krijgen, het zelf te kweken, of mee te roken. 
Van degenen die (soms) cannabis kopen, had in het afgelopen jaar bijna iedereen (wel eens) cannabis in een coffeeshop gekocht en één op de tien kocht (ook) wel eens bij een dealer of iemand anders thuis. Aankoop via andere wijzen kwam weinig voor. 

Medicinaal – recreatief cannabisgebruik 
In Nederland is de medicinale cannabisverstrekking strikt gescheiden van de gedoogde verkoop van cannabis via coffeeshops. In 2018 is aan laatste-jaar-gebruikers van cannabis gevraagd of zij cannabis voor medicinale doeleinden gebruiken, bijvoorbeeld als pijnstillend middel, en zo ja, of zij die cannabis op doktersrecept hebben verkregen. 
Vier van de vijf cannabisgebruikers van 18 jaar of ouder (83,5%) neemt cannabis niet als medicijn; 5,8% gebruikt cannabis alleen als medicijn, en 10,7% gebruikt cannabis als medicijn en als recreatief middel. 
Omgerekend naar de totale bevolking van 18 jaar en ouder gebruikt 1,1% cannabis (ook) medicinaal. Van degenen die cannabis (ook) als medicijn gebruikten deed 90,6% dit zonder doktersrecept; 5,8% gebruikte cannabis als medicijn uitsluitend op doktersrecept en de overige 3,6% gebruikte zowel met als zonder doktersrecept. 
Dit betekent dat van alle laatste-jaar-gebruikers van cannabis 0,9% dit uitsluitend als medicijn en op doktersrecept deed. Dit percentage verschilt niet ten opzichte van 2016 (0,8%). 

Vapen
Vapen van cannabis blijft vooralsnog beperkt tot een kleine groep. Veel blowers geven nog steeds de voorkeur aan de traditionele joint. Mogelijk zullen vaporizers in de toekomst populairder worden omdat je daarmee in de meeste clubs op de dansvloer mag, in tegenstelling tot een joint. Bovendien is volgens de gebruikers die naar de vaporizer zijn overgestapt de high van cannabis zonder tabak nog zuiverder. 

A propos
Blowen wordt op steeds meer plekken verboden. Sleutelfiguren uit de underground constateren dat festivals de leukste plekken zijn om te blowen omdat ze daar minder moeilijk doen dan in clubs of cafés. Over het algemeen wordt overwegend thuis geblowd, na het werk, en soms op afterfeesten, feesten en festivals, maar weinig in een coffeeshop (Nabben, 2017).

Delicten
Alleen het aantal softdrugszaken daalde (12%) in 2019; het aantal harddrugszaken nam juist toe, waarmee deze categorie Opiumwetdelicten voor het eerst het aantal softdrugszaken overstijgt.