Samenvatting I&O research toerisme & i-criterium

Samenvatting 

In opdracht van de Bond voor Cannabis detaillisten heeft I&O research vorig jaar (na de Corona-lockdown) onderzoek gedaan om inwoners en buitenlandse toeristen in Amsterdam te bevragen over of de invoering van het i criterium (die de lokale driehoek voornemens is te gaan handhaven) het aantal bezoekers en eventuele overlast zal verminderen.

Buitenlandse toeristen respondenten

Beoogd is om een representatieve ad random steekproef te nemen onder buitenlandse toeristen en bij afname van de 1244 respondenten werd niet verteld dat dit onderzoek in opdracht van de BCD was, omdat het doel is om feitelijke informatie te kunnen vergaren t.b.v de maatschappelijke en politieke discussie rond het i criterium.

De meeste toeristen (60%) komen per vliegtuig naar Nederland, dus de grootste inzet vond dan ook plaats op de (treinperrons) van Schiphol. Voor de bezoekers die direct met de trein naar Amsterdam kwamen, vond veldwerk plaats op de stations Amsterdam CS en Sloterdijk. Daarnaast zijn toeristen op P&R-locaties in Amsterdam en parkeerplaatsen in de binnenstad ondervraagd om de stroom bezoekers per auto/motor mee te nemen. Ten slotte vond veldwerk op Amsterdam Amstel plaats waar onder andere Flixbus en Blablabus binnenkomen.

De dataverzameling vond plaats van 18 oktober tot en met 14 november 2021. Op 13 november om 18:00 uur gingen strengere coronamaatregelen in waarbij onder meer de horeca om 20:00 uur dicht moest. De metingen vonden zowel doordeweeks als in het weekend plaats tussen 10:00 uur en 22:00 uur.

Toeristen werd gevraagd om via een QR-code een korte digitale vragenlijst in te vullen over hun bezoek aan Amsterdam. De vragenlijst was beschikbaar in het Nederlands, Engels, Frans, Duits, Spaans en Italiaans, zodat men zoveel mogelijk in zijn eigen taal mee kon doen.

Inwoners respondenten

Een van de argumenten van burgemeester Halsema om het i-criterium in te voeren is dat het aantal ongewenste bezoekers in de binnenstad zal dalen waardoor de overlast afneemt. Hierin zit besloten dat ongewenste bezoekers en overlast gerelateerd zijn aan coffeeshops. Het doel van het draagvlakonderzoek onder inwoners is daarom om inzicht te krijgen in hoe Amsterdammers tegenover het toerisme in de stad staan en van welke aspecten van toerisme zij eventueel overlast ervaren. 

De dataverzameling bij het inwonersonderzoek liep van 28 oktober tot 15 november 2021. Dit was grotendeels een periode waarin de coronamaatregelen beperkt waren in vergelijking tot andere perioden gedurende de crisis. Zo was de 1,5-meter-maatregel tot 13 november alleen een advies en was de horeca nog tot 0:00 uur open. In totaal deden 1.330 Amsterdammers mee aan het onderzoek, waarvan 334 woonachtig in de postcodegebieden 1011 en 1012.

8%  van de inwoners van Amsterdam is zeer positief over het toerisme in de stad. Daarnaast is 43 procent gematigd positief. Daar tegenover staat een vijfde negatief tegenover het toerisme in Amsterdam (16% negatief, 3% zeer negatief). Drie op de tien inwoners zijn niet per se positief en niet per se negatief. Daarmee staan inwoners dus per saldo positief tegenover het toerisme in de stad. Hoewel dat voor alle stadsdelen geldt zijn er duidelijke verschillen. In stadsdeel Centrum is een derde negatief, dat is meer dan gemiddeld (19%). In Zuid zijn relatief veel inwoners zeer negatief over toerisme. In Nieuw-West zijn naar verhouding de meeste voorstanders.

We hebben een aantal verschillende aspecten van toerisme aan de inwoners van Amsterdam voorgelegd. Zeven op de tien inwoners (69%) vinden dat het te druk is met toeristen in Amsterdam. Toch is bijna de helft van de Amsterdammers (46%) er trots op als toeristen de stad bezoeken.

Driekwart van de Amsterdammers ziet dat toerisme voordelen heeft. Het meest noemt men de inkomsten die het de stad oplevert. Ook zorgt het toerisme voor werkgelegenheid en daarmee voor het persoonlijk inkomen van een deel van de Amsterdammers. Het 3e aspect dat veel genoemd wordt, is dat toerisme zorgt voor levendigheid. Men vindt het leuk als toeristen de stad bezoeken, mits het niet te druk wordt. Men ervaart ook dat de buitenlandse bezoekers een bepaald voorzieningenniveau mogelijk maken. Zo zouden er zonder toerisme bijvoorbeeld minder horeca en evenementen zijn.

Hoewel men zeker voordelen van toerisme ervaart, noemt 88% van de Amsterdammers ook nadelen. De drukte is hierbij verreweg het meest genoemde probleem. Andere nadelen die men spontaan noemt zijn een uniform en verschaald winkelaanbod (“Nutella-winkels”), lawaai, dronken toeristen, drugsgebruik, slecht fietsende toeristen en vervuiling.

Ruim driekwart (78%) van de Amsterdammers ervaart enige of veel overlast van drukte in de binnenstad. Aan hen is gevraagd wat de aard van de overlast precies is. Veel antwoorden hebben te maken met toeristen die in de weg staan en toeristen die niet goed kunnen fietsen. Vaak omschrijft men zaken die op zichzelf – los van de drukte – ook al overlast zouden kunnen vormen. Bijvoorbeeld mensen die schreeuwen en lawaai maken. Daarbij noemen veel Amsterdammers dat wat ze nu van toerisme merken “gewoon te veel” is. 

Als oplossing voor de drukte zien de inwoners vooral heil in het minder aantrekkelijk maken van een bezoek aan Amsterdam. Dit kan in hun ogen bijvoorbeeld door recreatiemogelijk-heden te verminderen of helemaal te sluiten. Zo noemt men een sluiting van coffeeshops en prostitutie, maar zien inwoners ook graag dat er wat gedaan wordt aan de hoeveelheid souvenirwinkels en ‘Nutella-winkels’.

Twee derde (64%) van de Amsterdammers ervaart minimaal enige overlast van toeristen die alcohol gebruiken. Dat uit zich vooral in asociaal gedrag in combinatie met dronkenschap. Vaak gaat het om lawaai en schreeuwen. Verder ervaart men dat dronken toeristen geregeld kotsen en urineren en niet voor rede vatbaar zijn.
Vooral handhaven (bekeuringen uitschrijven) op dronkenschap ziet men hiertegen als oplossing. Daarnaast wil men graag dat budgettoerisme ontmoedigd wordt. Zaken die minder vaak, maar toch regelmatig genoemd worden, zijn een betere spreiding van uitgaansgelegenheden en meer verantwoordelijkheid voor de horeca zelf (niet te veel schenken).

De 52% van de inwoners die enige of veel overlast ervaren van toeristen die cannabis gebruiken is gevraagd waar die overlast precies uit bestaat. Een direct effect van wietgebruik dat veel genoemd wordt is stankoverlast. Daarnaast is het vooral het gedrag van de cannabistoeristen dat overlast veroorzaakt. Het is niet altijd duidelijk wat het effect van het drugsgebruik hierin is (i.v.m combi alcoholgebruik)

Volgens een deel zou sluiting van de coffeeshops helpen, maar ook verminderen van Airbnb, sluiten van de prostitutieramen en het beperken van goedkope lijnvluchten richting Amsterdam worden genoemd. Een 2e spoor dat men noemt, is de verkoop van softdrugs op een andere manier in te richten. Een deel zou de coffeeshops graag helemaal verbieden. Andere inwoners zien meer in een betere spreiding van coffeeshops over de stad, of willen dat alleen Nederlanders de mogelijkheid krijgen om naar coffeeshops te gaan. Verder zouden verschillende mensen graag zien dat alleen op bepaalde plekken, bijvoorbeeld in de coffeeshop en niet buiten, cannabis gebruikt mag worden. Strengere overlasthandhaving is de 3e oplossing die veel genoemd wordt door Amsterdammers. Het gaat dan niet per se om handhaving op drugsgebruik, maar vooral om handhaving op overlastgevend gedrag.

Inwoners van de postcodegebieden 1011 en 1012 zijn het meest positief over het voorstel van een i-criterium. Deze groep ervaart ook de meeste overlast van toerisme. Bijna de helft (45%) van de inwoners uit postcodegebied 1011/1012 geeft het plan een 9 of een 10. Een op de vijf binnenstadbewoners (21%) is juist niet erg te spreken over het plan en geeft het een 1 of een 2. Op stadsniveau zijn de inwoners meer verdeeld. Het gemiddelde van 5,8 ligt dicht bij de 5,5, het midden van de schaal. Een kwart van de Amsterdammers geeft het plan een 9 of een 10, dat is duidelijk minder dan de inwoners van postcodebied 1011/1012. Het aandeel felle tegenstanders is wel ongeveer gelijk

Bezoekredenen toeristen

Aan de toeristen is gevraagd hoe belangrijk bepaalde attracties waren bij hun beslissing om naar Amsterdam te komen;
-Op een enkeling na zeggen bijna alle toeristen (95%) dat het kunnen wandelen door Amsterdam een (zeer) belangrijke reden is.
-Vier op de vijf toeristen (79%) vinden gebouwen, architectuur en grachten een (zeer) belangrijke reden om Amsterdam te bezoeken.
-Zes op de tien toeristen (57-61%) noemen musea, restaurants en uitgaansgelegenheden als (zeer) belangrijke reden om Amsterdam te bezoeken.
-Het bezoeken van coffeeshops (met de mogelijkheid om cannabis te roken) wordt door (bijna) de helft van toeristen (47%) als (zeer) belangrijke reden gezien.
-Een derde van de toeristen (33%) vindt het kunnen bezoeken van coffeeshops (zeer) onbelangrijk.
-Het bezoeken van de Wallen wordt als minst belangrijke reden gezien om Amsterdam te bezoeken. 

Toeristen onder de 35 vinden het bezoeken van coffeeshops vaker een (zeer) belangrijke reden om Amsterdam te bezoeken dan toeristen boven de 35. Toeristen van 50 jaar en ouder vinden het bezoeken van musea vaker een zeer belangrijke reden dan toeristen onder de 35. Toeristen van 50 jaar en ouder vinden het bezoeken van gebouwen en Amsterdamse architectuur ook vaker belangrijk dan toeristen van 18 tot 24 jaar oud.

-Het kunnen wandelen door Amsterdam staat het vaakst in de top 3. Het bezoeken van musea staat op de tweede plek in de top 3.
Het bezoeken van coffeeshops staat op de vierde plek en het bezoeken van culturele evenementen en/of festivals wordt het minst vaak genoemd.

Toeristen in Amsterdam na invoering van i-criterium

Van alle toeristen geeft 7 % aan Amsterdam zeker niet meer te bezoeken als ze niet meer naar coffeeshops kunnen. Nog eens een tiende denkt waarschijnlijk niet meer naar Amsterdam te komen. De grote meerderheid verwacht dat dit zeker (57%) of waarschijnlijk (21%) geen effect heeft op de keuze voor een toekomstig bezoek.

Van de toeristen voor wie coffeeshops een belangrijke reden waren om naar Amsterdam te komen, zegt 15 procent niet meer naar Amsterdam te reizen als coffeeshopbezoek niet meer kan. Twee op de vijf (41%) zouden een coffeeshopbezoek weglaten uit het programma voor een bezoek aan Amsterdam, maar zouden de stedentrip/vakantie niet schrappen.
17% zegt wiet of hasj op straat te zullen kopen als ze de shop niet in mogen. Dit vergroot de markt voor drugsdealers.
Ook veel Amsterdammers verwachten hier een toename van bij een eventueel i-criterium. Een minderheid van de toeristen noemt (daarnaast) dat ze anderen de cannabis zullen laten halen (13%) of het ‘ergens anders’ kopen (11%). In totaal denkt een kwart van de toeristen (24%) Amsterdam nog wel te bezoeken en ook cannabis te blijven roken, alleen zullen ze het dan elders halen dan in de coffeeshop.