Aanbod en gebruik van cannabisproducten in de coffeeshop

Op verzoek van het ministerie van VWS is door Trimbos (juli 2019) onderzoek gedaan naar het aanbod en gebruik van cannabisproducten in Nederlandse coffeeshops. Voor het onderzoek hebben alle coffeeshops in Nederland de mogelijkheid gekregen tot het invullen van een online vragenlijst van de 578 hebben uiteindelijk 54 coffeeshops de enquete ingevuld (respons 9,5%). Daarnaast is met enkele coffeeshophouders en cannabisconsumenten via Stichting Cannawijzer een verdiepingsbijeenkomst gehouden om de thematiek te verkennen.

Onderzoeksvraag: “Wat voor cannabisproducten worden er in Nederlandse coffeeshops verkocht en op welke manier worden deze gebruikt?”.
Deelvragen zijn:
• Wat voor cannabisproducten worden er in Nederlandse coffeeshops verkocht?
• Wat zijn de verwachtingen en wensen van coffeeshophouders en consumenten wat betreft aanbod van cannabisproducten in de coffeeshop?
• Op welke manier worden cannabisproducten in Nederlandse coffeeshops gebruikt?
• Wat zijn de verwachtingen en wensen van coffeeshophouders en consumenten wat betreft gebruik van cannabisproducten in de coffeeshop?
• Wat zijn de randvoorwaarden (wetgeving, beleid, etc.) die hierbij een rol spelen?

In Nederland verkopen coffeeshops traditioneel hasj en wiet, wat gemiddeld 20 % & 62% van de omzet betreft (+ 16% voorgedraaide joints & 2% eadibles). Die wordt door veruit de meeste cannabisgebruikers geconsumeerd in een joint met tabak. In met name Noord-Amerika heeft er mede als gevolg van legalisering en regulering van de cannabisketen de afgelopen jaren een aanzienlijke verandering plaatsgevonden in het aanbod en gebruik van cannabisproducten. Zo zijn daar nu nieuwe cannabishoudende etenswaren (‘edibles’) beschikbaar, zoals snoep en chocolade. Ook wordt het verdampen van cannabisproducten daar steeds populairder, met name van potente cannabisextracten zoals concentraten die in de vorm van dabs of olie wordt verdampt en CBD-producten. 

Het is de vraag of er via coffeeshops voldaan kan worden aan zo’n veranderende behoefte. De rol of functie van coffeeshops kan mogelijk veranderen, zeker als vanaf 1 april 2020 er op het rookruimteverbod gehandhaafd gaat worden waardoor de coffeeshop zich steeds meer ontwikkelt tot een afhaalpunt van wiet en hasj, en dat gebruikers zich wenden tot alternatieve verkooppunten van een ‘nieuwe generatie’ cannabisproducten, in zoverre daar een toenemende behoefte aan is. Het alternatief is dat het coffeeshops door een verandering van de wet toegestaan wordt een breder assortiment aan cannabishoudende producten aan te bieden en hierbij de vraag van de consument naar nieuwe cannabisproducten en gebruikswijzen nauwkeurig in kaart te brengen en om meer te weten over mogelijke risico’s en gezondheidseffecten.

 Coffeeshopeigenaars geven aan dat ze het belangrijk vinden om goede productinformatie te kunnen verschaffen. Aspecten die in dat kader het meest genoemd worden zijn THC/ CBD gehalte en de afwezigheid van bestrijdingsmiddelen, schimmels en zware metalen. Ook worden genoemd gehalte van terpenen, de soortnaam, Indica/Sativa/Hybride en de kweekmethode (biologisch/hydro). Er is een duidelijke behoefte om een deel van deze facetten vast te kunnen stellen middels laboratoriumanalyses, zodat klanten goed geïnformeerd kunnen worden. Daarnaast geven sommige coffeeshops aan dat er behoefte is aan goede opleiding voor het personeel.

Een ander probleem dat genoemd wordt is het gebrek aan goede betrouwbare informatie voor gebruikers over alle cannabisproducten en de voor- en nadelen van de verschillende gebruikswijzen. Coffeeshopeigenaars geven aan dat je door puur roken bijvoorbeeld veel beter kunt doseren en dat je dan misschien minder cannabis én tabak gaat nuttigen. Aan de andere kant erkennen ze dat sommige mensen nu al problemen ervaren door het roken van cannabis met tabak, wat wellicht erger wordt als ze cannabis puur gaan gebruiken. Ook is het voor het personeel niet prettig als veel klanten aan de bar puur roken, omdat het personeel daar stoned van wordt.

Over bewerkingsproducten heerst onzekerheid onder coffeeshopeigenaars: zijn nederhasj (gemaakt van nederwiet), THC- of CBD-olie, spacecake en andere cannabishoudende producten legaal in bepaalde omstandigheden of vallen ze onder Lijst I of Lijst II van de Opiumwet? Volgens sommigen zijn producten legaal in Nederland wanneer ze minder dan een bepaalde hoeveelheid (0,2%) THC bevatten. De productie van dit soort producten in Nederland is illegaal, maar import uit het buitenland zou toegestaan zijn. Anderen stellen dat het van belang is of een product wel of geen cannabisbladeren bevat. Er wordt beweerd dat producten met plantmateriaal onder Lijst II vallen en dat deze producten dus mogen worden verkocht in de coffeeshop. Daarnaast hebben de coffeeshops te maken met lokaal beleid. Voor zover bekend is het alleen in Amsterdam in het coffeeshopbeleid opgenomen dat spacecake wordt ‘gedoogd’.

A propos
Coffeeshops mogen dus volgens de Opiumwet en deze Europese regelgeving geen edibles of drankjes met cannabis verkopen. CBD wordt gezien als voedingssupplement. Er komt een Europees registratiesysteem, waar producenten van CBD-producten zich kunnen registreren. Deze producten moeten aan allerlei eisen voldoen en mogen bijvoorbeeld slechts een minimale hoeveelheid THC bevatten. In Nederland zal vermoedelijk de Opiumwet worden aangepast om dergelijke producten toe te laten. In coffeeshops mogen dus alleen hasj, wiet en joints verkocht worden. Gemeenten kunnen wel aangeven geen prioriteit aan opsporing te geven, maar andere producten blijven desondanks illegaal. Een deel van de coffeeshops wil zich meer toeleggen op het aanbod van gestandaardiseerde cannabisproducten zoals edibles, oliën en cartridges voor in vape-pennen, maar de huidige wetgeving laat dat (nog) niet toe.