PODR 31 oktober 2023
Peace On Drugs Radio
Elke dinsdagavond tussen 19:00 en 21:00 is dit unieke programma - live en lineair - te beluisteren via internet.
Toelichting bij bronnen:: Hieronder vind je een aantal bronnen die de basis vormen voor de onderwerpen die in de uitzending van vanavond (eventueel) aan bod zullen komen. Een wezenlijk deel van de teksten is hier te lezen, de complete tekst vind je in de orginele bron. Via de groengekleurde linkjes kom je bij de orginele bron. Zie je (...) dan gaat de tekst daar verder of er gaat tekst aan vooraf.
Stemadvies
Tweede Kamerverkiezing 2023 (stemwijzer.nl)
Verkiezingen Tweede Kamer 2023 (kieskompas.nl)
Kieswijzer 2023 (welkepartijpastbijmij.nl)
Kieswaizer - jouw politieke match met AI (zie ook: AI ‘Kieswaizer’ helpt de zwevende kiezer (binnenlandsbestuur.nl)
AI ‘Kieswaizer’ helpt de zwevende kiezer (binnenlandsbestuur.nl) (31 oktober 2023)
Een nieuwe applicatie biedt kiezers stemadvies met behulp van kunstmatige intelligentie.
Het bedrijf 9to5 software heeft een kieswijzer gelanceerd die met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) stemadvies geeft. Anders dan bij andere stemwijzers werkt de applicatie met open vragen. Gebruikers geven in hun eigen woorden antwoord, waarna de zogeheten ‘Kieswaizer’ met een top drie partijen komt.
Binair
Het is een idee dat bij de lunchtafel werd bedacht, vertelt CEO Susan Pesman. ‘We zijn een softwarebedrijf en we zijn ook bezig met AI. Dit leek ons een mooie manier om daar iets mee te doen. Politiek en partijstandpunten zijn complex, en kieswijzers zijn over het algemeen heel binair.’
De applicatie werkt met de techniek van het welbekende ChatGPT. ‘We hebben de AI de verkiezingsprogramma’s gegeven en gevraagd om een aantal sets van tien vragen op te stellen waaruit je zou kunnen opmaken welk programma het beste bij iemand past.’
Nuance
Het voordeel is volgens Pesman dat je in je eigen woorden antwoord kan geven op de vragen, die onder andere gaan over klimaat, inburgering, immigratie en bestaanszekerheid. Daardoor is er meer nuance mogelijk. Overigens is de app een ‘work in progress’.
Niet alles klopt
Dat blijkt ook wel uit de resultaten. Die zijn nog wat wisselend. Uit wat tests door Binnenlands Bestuur kwam bijvoorbeeld dat de partij van Pieter Omtzigt, Nieuw Sociaal Contract, opeens ‘The Nieuwe Sociaal Christelijke Partij’ wordt genoemd. Ook kwam een keer BIJ1 als advies, na het invullen van hele restrictieve immigratiestandpunten.
De verkiezingen komen er weer aan, dus is het weer tijd voor Kiespijn: de leukste en enige verkiezingsquiz van Nederland. Diederik Ebbinge loodst de (zwevende) kiezer, de vier zondagen vóór de verkiezingen en op de zondag erná, langs de afgronden van het politieke landschap. Diederik: "Kiespijn is de enige plek waar links en rechts elkaar recht in de ogen kijken, zonder elkaar naar het leven te staan. Dat is ook wat waard!". Als redelijk midden worstelt hij zich door de verkiezingsprogramma’s en - campagnes, er wordt ingezoomd op partijpunten en de nieuwe premierkandidaten worden onder de loep genomen.
De verkiezingen zijn dit jaar spannender dan ooit met nieuwe partijen en een nieuwe premier. Nieuw dit jaar bij Kiespijn: publiek. De zwevende kiezer wordt uitgenodigd in de studio om de strijd tussen rechts en links van dichtbij mee te maken en een eigen stem te vinden.
De politieke panelquiz wordt gespeeld met twee (uiteraard geheel objectieve) teams ‘links’ en ‘rechts’, wederom onder leiding van captains Hanneke Groenteman en Rutger Castricum.
In verschillende rondes worden de captains en vier wekelijks wisselende gasten getest op hun politieke kennis rond het verkiezingscircus van 2023. In de eerste aflevering zijn dit bij Rutger in Team Rechts Olcay Gulsen en Frits Huffnagel en bij Hanneke in Team Links zitten Dolf Jansen en Annefleur Schipper.
Kiespijn draait niet alleen om kennis, maar ook om inschatting. Wat is typisch links en wat is typisch rechts? Is het typisch links om tegen de monarchie te zijn en typisch rechts om hard te willen rijden? Is het links om online gokken te verbieden en erg rechts om kerncentrales te willen bouwen? Kan je voor een verbod op fast fashion zijn, maar tegen de vliegtaks?
Dat en meer wordt ook dit seizoen weer onderzocht en geanalyseerd door niemand minder dan mister opiniepanel Gijs Rademaker, die iedere aflevering verschillende kwesties komt peilen en duiden.
Kiespijn wil de zwevende kiezer met beide benen op de grond zetten zodat ze vol zelfvertrouwen op 22 november het stemhokje binnenstappen.
Frans & Pieter
Omtzigt en Timmermans kiezen voor diepte in nieuw debatformat. ‘Dit heb ik bij andere partijen niet gezien’ (trouw.nl) (30 oktober 2023)
Lijsttrekkers Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Pieter Omtzigt (NSC) zijn naar eigen zeggen geen mannen van oneliners. Ze willen op de inhoud met elkaar in debat. Daarom troffen ze elkaar maandag in het Luxortheater in Arnhem. De bijeenkomst was binnen een paar minuten uitverkocht. Ze spraken anderhalf uur lang over bestaanszekerheid, goed bestuur en klimaat. De eerste twee thema’s zijn stokpaardjes van Pieter Omtzigt. Het laatste thema is ongetwijfeld door Frans Timmermans op de agenda gezet.
De vorm van dit verkiezingsdebat is min of meer een overwinning van Omtzigt vanwege de duur, de inhoud, het aantal lijsttrekkers en het feit dat er geen tv-station aan te pas komt. Alles werd gestreamd via YouTube. Overigens viel het aantal kijkers in het niet bij het verkiezingsdebat dat uitgezonden werd door College Tour: rond de 8000 tegenover 1,3 miljoen.
In zijn Binnenhoflezing hekelde Omtzigt eerder al de traditionele tv-debatten. Het is volgens hem onmogelijk om in een kort tijdsbestek met veel lijsttrekkers en onderwerpen tot een diepgaand gesprek te komen.
‘Dit is nieuwe politiek’
Het is een belofte die Omtzigt en Timmermans nu nakomen en het is ook de reden dat Omtzigt heeft bedankt voor het NOS-radiodebat waar vrijdag zeventien lijsttrekkers aan meedoen. Timmermans aan het begin van het debat: “Wij kiezen echt voor diepte. Dat heb ik nog niet opgemerkt bij andere partijen. Dit is nieuwe politiek.” Omtzigt: “Op deze manier kunnen we goed kijken waar de verschillen en overeenkomsten zitten”.
Een interessante ontwikkeling, vindt Nel Ruigrok, mediawetenschapper en samen met Wouter van Atteveldt betrokken bij het onderzoek dat de Vrije Universiteit van Amsterdam bij elke verkiezing doet naar het effect van media op het stemgedrag. “Een tv-programma moet nu eenmaal ‘goede tv’ zijn en daardoor moet het snel.” Ruigrok interviewde na afloop studenten over de inhoud van het verkiezingsdebat van College Tour. “De studenten vonden het opmerkelijk dat Caroline van der Plas één grappige oneliner maakte: ‘Ik wil met Pieter’. Verder zei ze niets inhoudelijks. Toch zie je dat die ene quote eindeloos herhaald wordt door de media.”
De mediatisering van de politiek noemt Ruigrok dat. Politici trekken veel te veel naar de media, ziet de mediawetenschapper. “Wat hebben we aan een Tweede Kamer vol politici die een tv-debat kunnen winnen, maar die een toeslagenaffaire laten gebeuren?”
Format dankbaar aangrijpen
Dit debat heeft een andere toon, valt Ruigrok op. “Het is heel inhoudelijk.” Op alle vlakken, ook als Timmermans en Omtzigt het met elkaar eens zijn. Want ook dat valt op tijdens dit debat: het zijn niet de extremen die hier aan tafel zitten. De verschillen worden minder uitvergroot, die zijn volgens Ruigrok genuanceerd en inhoudelijk.
Neem het minimum jeugdloon. GroenLinks-PvdA willen dat flink verhogen. Omtzigt is het met zo'n ingreep oneens en haalt het voorbeeld aan van Spanje. Daar werd het minimum jeugdloon ook in één keer flink verhoogd. Het gevolg is volgens Omtzigt dat werkgevers deze werknemers te duur vonden en jongeren hun studie niet afmaakten omdat ze meer konden verdienen met werken. “Zo'n punt geeft context aan het debat", zegt Ruigrok.
Op het gebied van kernenergie zijn de verschillen niet verrassend: Omtzigt is voor en Timmermans tegen. Volgens de lijsttrekker van GroenLinks-PvdA hebben we het in Nederland niet nodig. Maar hij sluit het debat af met de opmerking: “We moeten in Nederland niet over de breekpunten praten, maar over de inhoud.” Dat is volgens Ruigrok een constructieve houding.
Wat voor effect het debat heeft op de kiezers, zou Ruigrok graag onderzoeken. Ze vroeg de organisatie om het debat tussen Timmermans en Omtzigt na afloop te analyseren met de mensen uit de zaal: ging het daadwerkelijk over de inhoud, wilde ze weten. Maar dat zagen de partijen niet zitten. En dat is óók typisch Omtzigt: hij houdt graag zelf de regie.
Bejaardenpartij
Mensen zijn bezig met hun ‘ik’
CDA bindt de strijd aan tegen drugsbezit | Trouw (28 oktober 2023)
Ook ‘gebruikershoeveelheden’ harddrugs moeten beboet worden, vindt de nieuwe CDA-leider Henri Bontenbal. Hij vindt het hoge drugsgebruik een ‘uitwas van het liberalisme’.
Als het aan het CDA ligt, dan krijgt iedereen die harddrugs bij zich draagt een bekeuring. Nu knijpt de politie vaak nog een oogje dicht bij kleine ‘gebruikershoeveelheden’.
Aan dat gedoogbeleid moet volgens de nieuwe CDA-lijsttrekker Henri Bontenbal een einde komen. “Het is raar dat drugs illegaal zijn, maar dat je wel nog een klein beetje mag gebruiken. Wij vinden dat als je drugs bij je hebt, je gewoon een boete moet betalen.” Wat Bontenbal betreft leidt zo’n bekeuring niet tot een aantekening op het strafblad.
De CDA’er maakt zich zorgen over het hoge drugsgebruik in Nederland, wat een aanjager is van zware criminaliteit. Het gebruik van cocaïne en andere harddrugs neemt toe. Uit rioolmetingen in Amsterdam blijkt dat daar in het weekend honderd lijntjes coke per duizend inwoners gesnoven worden. Ook Eindhoven en Utrecht staan in de Europese top. En recent bleek dat in Leeuwarden meer geblowd wordt dan in Amsterdam en evenveel gesnoven als in de hoofdstad.
Mensen zijn bezig met hun ‘ik’
Bontenbal noemt het hoge drugsgebruik een ‘uitwas van het liberalisme’, omdat Nederlanders te veel op het ‘ik’ gericht zijn. “Mensen zijn heel erg bezig met hun eigen vrijheden, maar niet met de verantwoordelijkheden die daarbij horen. Jij moet een leuk weekend hebben met je vrienden, maar de achterkant van dat gebruik wordt vergeten.” Het verbaast hem dat vaak hoogopgeleiden drugs gebruiken: “Zij maken zich vaak druk over het klimaat of waar hun eten vandaan komt, maar xtc slikken vinden zij okee.”
Bontenbal is daarom te spreken over de campagne die zijn eigen stad Rotterdam recent begon. Met posters spreekt het stadsbestuur drugsgebruikers persoonlijk aan dat het pilletje dat zij in het weekend nemen, leidt tot aanslagen met explosieven en schietpartijen elders in de stad. Recent ontplofte ook een explosief in de wijk IJsselmonde, niet ver van waar Bontenbal woont. “Op die posters staan pittige teksten, maar ze kloppen wel. De vrijheid van de een is de ellende van de ander.”
Bontenbal wil ook meer restricties aan het gebruik van softdrugs als hasj en wiet. Het aantal coffeeshops moet omlaag, zeker in de buurt van scholen. Daarnaast vindt hij dat de overheid accijnzen moet heffen over softdrugs. “Met een heffing ontmoedig je het drugsgebruik ook.” (...)
Harde aanpak drugscriminaliteit
In een fatsoenlijk land worden regels en wetten gehandhaafd. Er komt een einde aan het gedoogbeleid van harddrugsbezit. We moeten af van de normalisering van drugs en willen de ‘gebruikershoeveelheden’ afschaffen. Gepakt worden met harddrugs levert in ieder geval een boete op. We maken de samenleving bewust van de zware criminaliteit en de schade aan de gezondheid die zich schuilhoudt achter elke gram harddrugs.
Hasj-heffing
We handhaven het illegale karakter van softdrugs en willen de locaties waar coffeeshops gevestigd zijn, herzien. Omdat een joint voor een habbekrats te koop is, terwijl een pakje sigaretten zwaar belast wordt, voeren we naar Duits voorbeeld een hasj-heffing in. Van de opbrengst zetten we geld in om drugsgebruik te ontmoedigen.
Te weinig coffeeshops
D66, GroenLinks en Leefbaar: ‘Te weinig coffeeshops in Almere’ - Almere DEZE WEEK | Dé krant die Almere in beweging brengt (28 oktober 2023)
De fracties van D66, GroenLinks en Leefbaar Almere maken zich zorgen over het beperkte aantal coffeeshops in Almere dat momenteel open is. Zij hebben daar vragen over gesteld aan het college van burgemeester en wethouders.
‘Een coffeeshop is een voorziening in een stad waarmee overlast en verstoringen van de openbare orde door illegale straathandel wordt tegengegaan’, stellen de fracties. ‘Coffeeshops spelen een belangrijke rol in het tegengaan van gezondheidsrisico’s van gebruik door preventie en voorlichting. Mensen die hun cannabis kopen in een coffeeshop zijn minder geneigd om over te stappen op harddrugs dan mensen die hun cannabis kopen bij een illegale straatdealer.’
Vergunningen
In Almere zijn momenteel drie vergunningen voor coffeeshops gegund. Een van deze drie coffeeshops (op de Grote Markt) is echter al langere tijd gesloten. Dit houdt in dat er momenteel effectief twee coffeeshops open zijn, een in Stad (de zogenoemde ‘blowboot’) en een in Haven. Dit is volgens D66, GroenLinks en Leefbaar Almere erg weinig voor een stad waar 225.481 (peildatum 1 oktober 2023) mensen wonen.
Almere Buiten
Al jaren is er een vergunning beschikbaar voor Almere Buiten. ‘Tot dusver heeft dit nog niet geleid tot een coffeeshop, onder andere doordat het moeilijk is om een locatie te vinden. Wat de precieze status van deze vergunning is, is onduidelijk’, aldus de fracties. ‘D66 heeft zich daarom ook met succes hard gemaakt tijdens de coalitieonderhandelingen om ruimte te creëren voor een extra coffeeshop in Almere Poort/Pampus. Tot dusver is deze belofte echter nog niet gerealiseerd.’
Grote Markt
De fracties willen weten wat het college vindt van het lage aantal coffeeshops ten opzichte van het aantal inwoners in de stad. Zij vragen zich af wanneer de coffeeshop op de Grote Markt weer opengaat en of deze vergunning vrijkomt voor een andere coffeeshop als deze niet meer opengaat. Ook willen de fracties weten wat de status is van de vergunningverlening voor de coffeeshop in Buiten en wanneer het coffeeshopbeleid wordt aangepast zodat er een coffeeshop in Poort kan komen.’ (...)
De Kletspet - Wietproef & Softdrugsbeleid & Coffeeshop
Te zwaar middel
Raad van State fluit burgemeester terug om woningsluiting | ZO-NWS (25 oktober 2023)
De Raad van State heeft Burgemeester Roel Wever van Heerlen teruggefloten omdat die een woning een jaar lang wilde sluiten na de vondst van soft- en harddrugs. Volgens de Raad van State is woningsluiting in dit geval een te zwaar middel.
Bij een inval van de politie op 18 november 2021 werden in de woning diverse soorten soft- en harddrugs gevonden. Het ging om tientallen grammen hasj, hennep, mdma en methamfetamine. Ook werd een kleine hoeveelheid cocaïne gevonden. De drugs lagen in de slaapkamer van de zoon en in een keukenkastje.
De bewoonster verklaarde tegenover de politie geen weet te hebben gehad van de drugs en dat die van haar zoon zouden zijn die toen tijdelijk bij haar verbleef. De vondst van de drugs was voor de burgemeester echter aanleiding om het pand voor de duur van een jaar te sluiten. Daartegen ging de bewoonster in beroep.
Eerst bij de rechtbank Limburg en die bepaalde dat een sluiting van 6 maanden eerder op zijn plaats is omdat de drugs bij toeval werden ontdekt en er geen signalen van drugshandel waren en er ook geen klachten vanuit de buurt kwamen.
Maar ook dat vond de Raad van State in deze situatie niet gepast, mede omdat de vondst van de drugs niet in verhouding staat tot de gevolgen als de alleenstaande vrouw haar huurwoning moet verlaten. (...)
Mano Dura
Misdaad en Vrede | Interview | Opportuun (openbaarministerie.nl) (28 september 2023)
(...) In het boek pleit je ook voor een selectiever gebruik van het begrip ondermijning. Waarom?
“In Nederland gebruiken we die term te pas en te onpas, terwijl er in het Engels niet eens een woord voor is. Dat geeft te denken. Bij ons lijkt elke vorm van criminaliteit binnen de kortste keren onder de noemer ondermijning te vallen. Witwassen en drugshandel zijn prima omkaderde en kraakheldere begrippen waarvoor duidelijke wetgeving en internationale verdragen bestaan. Waarom moeten we daar een term als ondermijning aan koppelen? Door alles maar onder de paraplu van ondermijning te schuiven verliest het begrip aan betekenis en vertroebelt het onze blik als het gaat om de aanpak van georganiseerde criminaliteit. In mijn proefschrift probeer ik het begrip ondermijning daarom veel scherper te definiëren. Volgens mij begint ondermijning, anders dan gewone misdaad, als criminele actoren direct de confrontatie aangaan met de staat, of als zij de staat coöpteren, in plaats van voor die staat te vluchten of zich te verbergen. Drugshandel is gewoon drugshandel, hoe grootschalig ook. Het wordt wat mij betreft pas ondermijning van de rechtsstaat als die drugshandelaar mensen die van staatswege bij het strafproces betrokken zijn laat bedreigen of vermoorden. Of als je als crimineel hoge statelijke actoren in je zak hebt, door middel van omkoping of andere vormen van corruptie.”
Voor die twee verschijningsvormen van ondermijning gebruikt Wirken in zijn proefschrift de termen pariacriminaliteit en elitecriminaliteit. Hij spreekt van pariacriminaliteit wanneer criminele actoren openlijk de strijd aangaan met de staat, en van elitecriminaliteit wanneer criminele actoren een deel van die staat overnemen door de staat te coöpteren. Wirken stelt dat de nadruk in Latijns-Amerika, maar in mindere mate ook bij ons, vaak ligt op het bestrijden van pariacriminaliteit, terwijl achter de schermen de elitecriminaliteit grotendeels ongemoeid wordt gelaten.
Wirken: “Wat ik in landen als Guatemala, Colombia en El Salvador constateerde is dat de War on Drugs en het hele zero tolerance discours uiteindelijk contraproductief zijn. In El Salvador noemen ze het Mano Dura, harde hand. In het kader van die aanpak gingen heel veel bendeleden en andere veelal jonge mannen daar als verdachte de gevangenis in. Vaak alleen al op basis van een bepaalde tatoeage die ze hadden. Dat had vooral als resultaat dat gevangenissen uitpuilden en broeinesten werden van nog veel meer criminaliteit, maar ook dat de kloof tussen burger en overheid alleen maar groter werd. Families van dat soort jongens keerden zich massaal tegen hun regering en tegen politie en justitie. Vooral in armere buurten werd de staat als vijand gezien. Repressie alleen lost niets op, zolang je niet ook het andere probleem, dat van de elitecriminaliteit minstens even hard aanpakt. Die repressie wordt door corrupte machthebbers namelijk aangewend om de aandacht af te leiden van hun eigen schimmige of ronduit criminele activiteiten. Ook in Colombia en Guatemala zie je dat heel sterk. Presidenten en andere machthebbers die zich schuldig maken of gemaakt hebben aan corruptie of aan schending van de mensenrechten proberen de aandacht daarvan af te leiden door heel nadrukkelijk te wijzen op het probleem van bijvoorbeeld straatbendes. Daar moet dan de doodstraf weer voor worden ingevoerd, of daar moet het leger tegen worden ingezet. Dat soort strafrechtpopulisme, zoals ik het noem, is vaak alleen maar bedoeld om goede sier te maken en zelf buiten schot te blijven.” (...)
Wat je nog niet wist over drugs
Drugsvoorlichting – wat je nog niet wist over drugs (zaandamsdagblad.nl) (30 oktober 2023)
Afgelopen zaterdagochtend was een groep vrijwilligers van de Stichting Geen Drugs-Wel Leven weer op pad in Zaandam. Het team – dat dit keer de Burgemeestersbuurt bezocht - verspreidt regelmatig en op verschillende locaties boekjes over drugs.
Han Bakker vertegenwoordigt de groep en is zeer gedreven om de boekjes huis aan huis te verspreiden, omdat er volgens hem “feiten in staan die vrijwel niemand weet over drugs”.
Nieuwsgierig geworden vroegen wij hem: wat zouden we dan nog niet weten over drugs?
Bakker: “Wanneer je drugs neemt, dan wordt dat via de bloedbaan in je lichaam verspreid. Omdat de meeste drugs (zoals wiet en marihuana) op oliebasis is, komt het vooral terecht in de vetweefsels van het lichaam. Vandaar dat het zo’n groot effect op je hersenen heeft, want je hersenen bestaan voornamelijk uit vetweefsel.”
Maar dat is toch algemeen bekend?
Bakker: “Ja, dat is niet nieuw. Maar wat veel mensen niet weten, is dat je lichaam er na gebruik nooit in slaagt om alle drugs weer af te breken, omdat het helemaal verweven is met het eigen vetweefsel. Er zal dus altijd – ook al is het nog zo weinig - een restantje drugs in je vetweefsels achterblijven.
In vergelijking met alcohol – dat na een paar uur uit het lichaam is verdwenen – blijft de THC van marihuana maanden of mogelijk jaren in de vetweefsels van het lichaam achter. Dat is dan ook de reden dat je verslaafd raakt en je lichaam om meer vraagt.”
Buiten een trieste ervaring in zijn directe omgeving die Bakker motiveert om zijn zaterdagochtenden te besteden aan drugspreventie, ziet hij ook dat het een breed maatschappelijk probleem is. “Mijn doel is te voorkomen dat jongeren er mee beginnen. Drugsgebruik houdt een hele keten in stand: van gang-oorlogen in Zuid- en Midden-Amerika, tot drugs gerelateerde criminaliteit in Nederland, afpersing, omkoping, tieners die onder druk geronseld worden, tot verhoogde zorgkosten en psychoses aan toe.”
De nadruk van de stichting Geen Drugs-Wel Leven, die volledig seculier is maar de materialen gesponsord krijgt vanuit de Scientology kerk, ligt vooral op het verstrekken van feitelijke informatie over drugs. Door het verspreiden van feitelijke informatie kan iemand zelf een verantwoorde keuze maken om wel of niet drugs te gebruiken.
Via de stichting zijn boekjes te verkrijgen over de meest gangbare drugs als marihuana, XTC, cocaïne, LSD en inhaleermiddelen. Maar ook over de effecten van alcohol, pijnstillers, psychiatrische medicatie en Ritalin.
Afgelopen zaterdag werden huis aan huis in Zaandam 3350 boekjes verspreid. Meer informatie over de stichting en om boekjes te bestellen: www.nl.drugfreeworld.org
Vapen #jouwkeuze
Veel vraag bij scholen naar lespakket over vapen (nos.nl) (31 oktober 2023)
Een lespakket om vapen bij jongeren tegen te gaan blijkt een succes op scholen. In slechts een paar weken tijd is het bijna 3000 keer gedownload door docenten. Daarnaast zijn er ruim 350 gastlessen van artsen aangevraagd.
Het lespakket Vapen #jouwkeuze is ontwikkeld door artsen die zich grote zorgen maken over de populariteit van de elektronische sigaretten bij jongeren. Ze willen de scholieren wijzen op de gevaren van vapen en gaan langs scholen om jongeren te waarschuwen.
Longpatholoog Danielle Cohen en longarts Frank Borm van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), de ontwikkelaars van het pakket, zien dagelijks de gevolgen van roken in hun werk. "We willen dat jongeren zich bewust worden van het feit dat ze slachtoffer zijn van een dodelijke en sluwe industrie", zegt Borm. "We willen hen uitrusten met keiharde feiten over vapen, zodat ze straks sterk genoeg staan om nee te zeggen."
De elektrische sigaret is populair onder jongeren. Eén op de vijf jongeren tussen 12 en 25 jaar heeft het afgelopen jaar gevapet. Leraren zien dat dit aantal in sommige klassen nog vele malen hoger ligt. Er wordt stiekem gebruikt op het toilet of zelfs in de klas en dat terwijl de e-sigaretten niet aan minderjarigen mogen worden verkocht.
Veel jongeren zien vapen als onschuldig. Vooral de wegwerp-vape is populair: die heeft leuke kleurtjes en lekkere smaakjes als drop, suikerspin of mojito. "Wat ze vaak niet weten, is dat er in één vape net zoveel nicotine zit als een tot twee pakjes sigaretten, dat jongeren dus héél snel verslaafd raken", zegt longpatholoog Danielle Cohen. "En dat deze verslaving grote gevolgen heeft voor de hersenontwikkeling van jongeren, die onomkeerbaar zijn."
Dat heeft onder meer te maken met het nicotinezout dat in vapes zit. Dat is een vorm van nicotine die geen scherpe smaak in de keel geeft en extra snel in de hersenen komt. Daardoor raken tieners snel en ongemerkt verslaafd aan nicotine, wat weer kan leiden tot angst- en concentratiestoornissen. Ook blijkt uit onderzoek van het Trimbos Instituut dat een groot deel van de jongeren die vapen, ook gewone sigaretten rookt, met alle gezondheidsproblemen van dien.
Per 1 januari smaakjes verboden
Als artsen zijn Borm en Cohen dagelijks bezig met methoden om longkanker vast te stellen en te behandelen. Maar beter is het om longkanker te voorkomen. "Het antwoord is simpel", zegt Borm. "Tabak en e-sigaretten/vapes moeten de wereld uit. Maar op dit moment worden jongeren gezien als de 'vervangers' van oudere rokers. Deze cyclus moet doorbroken worden."
Per 1 januari mogen vapes met een smaakje niet meer worden verkocht. Op deze manier moeten e-sigaretten minder aantrekkelijk worden voor jongeren.
Tabak
Hoelang zijn tabaksshops zoals die van Dana (35) nog ‘gewoon’ welkom in Deventer? ‘Illegaliteit op het spel’ | Deventer | destentor.nl (26 oktober 2023)
Geen tabak meer in de supermarkt. Volgend jaar is het zover. Tabaksshops springen in het gat dat ontstaat. Maar hoe wenselijk zijn die winkels in steden? Utrecht legt ze al aan banden. Dana Ghazi (35) is eigenaar van Tabakshop Deventer en hoopt dat de regels in zijn stad niet strenger worden. ,,Je werkt illegaliteit in de hand.”
De peuk gaat steeds verder in de ban. Prijzen stijgen hard, op steeds minder plekken is tabakswaar te koop. Vanaf 1 juli 2024 zijn in supermarkten geen sigaretten meer te koop. In sommigen, zoals Albert Heijn, zelfs al vanaf de jaarwisseling. Tabakszaken als van Ghazi uit Deventer zijn vanaf dan the place to go.
Landelijk klinkt de roep dit soort zaken te weren. Zo nam de Tweede Kamer een voorstel aan om gemeenten de bevoegdheid te geven nieuwe tabakszaken te weren, met een aanpassing in het bestemmingsplan. Utrecht is rigoureuzer: nieuwe tabakszaken mogen zich niet vestigen binnen de gemeentegrenzen.
Hoe staat Deventer daarin? Een stuk milder, blijkt.
Onmogelijkheden in wet
De PvdA stelde vragen over tabakszaken in de stad en hoe het college kijkt naar landelijke ontwikkelingen. De partij is benieuwd of Deventer de lijn-Utrecht volgt. Volgens het college zijn er zo’n tien tabakszaken in Deventer en zijn de afgelopen tijd geen nieuwe vergunningsaanvragen gedaan. Het gemeentebestuur zet vraagtekens bij het voorstel dat de Tweede Kamer aannam en de houding van Utrecht.
Deventer wijst op de wet, waarin het niet mogelijk is tabaksspeciaalzaken omwille van gezondheid te verbieden. ,,Een tabakszaak heeft geen effect op de fysieke leefomgeving. Het instellen van een rookverbod, rond horeca of rond scholen, kan daarentegen wel een mogelijkheid zijn, omdat dit wel gevolgen heeft voor de fysieke leefomgeving.”
Juridisch gezien is het niet eens mogelijk tabakszaken te verbieden, stelt het college.
‘Riskeer boetes’
Daar is Ghazi blij mee. Sinds vorig jaar runt hij Tabaksshop Deventer, aan de Rielerweg. Van sigaretten tot vapes en sisha, bij hem kan je alles kopen. ,,Ik denk dat ik één van de weinige zaken in de omgeving ben met een compleet aanbod. Ja, roken is slecht, maar rokende mensen zijn ook mensen. Ik vind het vervelend dat die groep bijna als crimineel wordt weggezet, terwijl regelgeving en verhoogde prijzen juist illegaliteit in de hand werken.”
De prijs van een pakje sigaretten is nu zo’n 9 euro. Vanaf april 2024 10,70. Een pakje shag kost straks 24 euro. Zaken als die van Ghazi mogen ook bijna niet zichtbaar zijn. De rolluiken zijn standaard dicht, de neonletters verklappen dat de zaak open is. ,,Het zijn de regels, daar houd ik mij aan. Anders riskeer ik duizenden euro’s boetes.”
‘Illegale groepen op Facebook’
Op veiligheidsgebied heeft hij twijfels. ,,Ik vrees voor illegaliteit als de prijzen verder stijgen. Op Facebook zijn groepen waar mensen bestellingen aannemen van mensen die een dag in Duitsland zijn om tabak te kopen. Waarom denk je dat er steeds meer illegale sigarettenhandels worden opgerold?”
Hoewel hij hoopt dat de regels niet strenger worden, staat de volgende maatregel al klaar. Vanaf de jaarwisseling mogen vapes (elektronische sigaret) met een (fruit)smaakje niet worden verkocht. ,,Hoe ik de toekomst zie? Ik ben blij dat ik het fabriekswerk achterliet voor deze zaak. We gaan zien wat de toekomst brengt.”
Wat als er wél juridische mogelijkheden zijn?
Volgens de gemeente Deventer is er geen ‘juridische grondslag’ om tabakszaken te weren. Wat als die er komt? ,,Daar heeft het college nog niet over gesproken”, zegt woordvoerder Maarten Jan Stuurman. ,,We volgen de ontwikkelingen, maar lopen niet op de zaken vooruit.”
Inmiddels hebben supermarkten in Deventer zich gemeld bij de gemeente voor informatie. ,,Als supermarkten een aparte tabakszaak willen, kan dat. Er zijn geen specifieke vergunningen voor nodig, zolang een pand maar een detailhandelbestemming heeft.”