PODR 28 november 2023

Cannabis is het meest gebruikte roesmiddel van de opiumlijst. Cannabis in de zin van 'opium des volks', hoewel cannabis ook van medicinale en industriele betekenis is. Vanuit de premisse van scheiding der markten is gedoogde verkoop van cannabis via coffeeshops mogelijk gemaakt. Alleen weten mensen na de introductie van het gedoogbeleid in 1976 nog steeds niet wat ze nou precies blowen.

Tot de voorwaarden van gedoogde verkoop behoort curieus genoeg niet de verplichting van het verstrekken van valide voorlichting middels een etiket waarop de samenstelling van cannabis-soorten (mg/g) staat aangegeven. Het is momenteel onbekend wat er in de hasj en wiet zit die in de coffeeshop wordt verkocht en dus ook niet of er in een ongunstig geval zelfs schadelijke bestrijdingsmiddelen of synthetische cannabinoiden bij de teelt tbv de gedoogde verkoop zijn gebruikt.

Op de verpakking van andere producten staat wel aangegeven op een etiket wat de samenstelling is, maar omdat cannabis vanwege de gedoogde status niet onder de warenwet valt zou er geen cannabis-etiket mogelijk zijn bij de gram die je in de coffeeshop haalt, zo is de redenering. Alleen bij medicinale gesteriliseerde cannabis die gestandaardiseerd is gekweekt is patienteninformatie ten behoeve van medisch gebruik via de apotheek beschikbaar gesteld. Het gaat dan bij medicinale cannabis om informatie met percentages van een beperkt aantal cannabinoiden, maar (nog) niet de verschillende geurstoffen die cannabis de unieke geur geeft en wel van effect zijn op de ervaring en werkzaamheid bij het gebruik van cannabis (Taming THC. Potential cannabis synergy & phythocannabinoid-terpenoid entrourage effects, Russo, 2011).

Het is wenselijk en verantwoord dat consumenten weten wat de samenstelling van een cannabissoortje is, voordat de cannabis bij wisselende dosering & frequentie (met of zonder tabak) wordt gebruikt, zeker daar het een middel met psychotrope stoffen betreft waaraan risico’s voor de volksgezondheid verbonden kunnen zijn. Voor het beschikbaar kunnen stellen van een cannabis-etiket met valide samenstellingsinformatie, zodat bewuste en geinformeerde aankoopkeuzes kunnen worden gemaakt bij de gedoogde verkoop, zal dat een wetenschappelijke en juridische benadering vergen.

Wetenschap.

Voor het kunnen vermelden van betrouwbare samenstellingsinformatie van cannabis t.b.v de gedoogde context is een wetenschappelijke laboratorium-analyse vereist. Daar geldt vanwege analytisch-chemische gronden een opiumontheffing voor (comm. Kantoor Procureurs Generaal 2010). Om binnen een chemisch analytisch kader betrouwbare informatie te kunnen verstrekken over een grotere voorraad en per soort cannabis is hiertoe gecontroleerde teelt onder een opiumontheffing onontbeerlijk.

Bij cannabis met onbekende herkomst is niet bekend hoe er is geteeld, waarbij de voornaamste werkzame stoffen van cannabis, tetrahydrocannabinol (THC) en de beschermende component van de cannabisplant cannabidiol (CBD) niet homogeen over de plant zijn verdeeld (comm NFI, 2014), waardoor de bemonstering voor een deugdelijke analyse ondoenlijk is. In geval van onbekende herkomst en teeltwijze kan alleen over het geteste sample bij een gevalideerde testmethode uitspraken worden gedaan (pers comm. Universiteit Leiden, 2015).

De jaarlijkse Trimbos THC Monitor in opdracht van de overheid geeft alleen een gemiddeld percentage van een aantal werkzame stoffen aan, maar dus niet de samenstelling van de soorten cannabis die in de coffeeshop per zakje of verkoopeenheid worden aangeboden.  

Juridisch.

De huidige wetgeving voorziet in een juridische mogelijkheid om geinformeerde voorlichting betreft de samenstelling van cannabis-soorten middels een etiket voor en van ‘het opium des volks*’ mogelijk te maken. Daarbij is het onderscheid tussen reclame en voorlichting met betrekking tot de gedoogde context van belang.

De eerste voorwaarde voor de gedoogde verkoop van cannabis via de coffeeshop betreft de A, geen affichiering; dit betekent geen reclame anders dan een summiere aanduiding op de betreffende lokaliteit, gelieerd aan de Opiumwet van 1928.

Artikel 3b:

1. Elke openbaarmaking, welke er kennelijk op is gericht de verkoop, aflevering of verstrekking van een opiumwet-middel te bevorderen is verboden.

-Voorlichting over de samenstelling van cannabis die op wetenschappelijke wijze is geanalyseerd geeft inhoud aan in het bijzonder een haast vergeten artikel, 3b tweede lid van de Opiumwet

2. Het in het eerste lid vervatte verbod geldt niet ter zake van openbaarmaking in het kader van medische of wetenschappelijke voorlichting

Het verstrekken van etiket-informatie met percentages van cannabinoiden & terpenen, doseringsindicaties & gebruiksrisico’s die op wetenschappelijke wijze is geanalyseerd valt onder wetenschappelijke voorlichting, wat zowel ten behoeve van medische als voor persoonlijke gebruik wordt verstaan vanuit de strekking van dit specifieke wetsartikel.

Wet Camulet

Artikel 13b van de Opiumwet staat ook wel bekend als Wet Damocles, die de burgemeester de bevoegdheid geeft om een lokaliteit waar opiumwetmiddelen voorhandig zijn of worden verkocht voor een bepaalde duur te kunnen sluiten. Waar het zwaard van Damocles de betekenis van een dreiging heeft, heeft opiumwet 3b tweede lid, ook wel Wet Camulet (ouderwetse term voor vredespijp, zo als ook calumet**) de betekenis om middels het ceremonieel roken van de vredespijp tot overeenstemming te komen.

Een burgemeester die in het licht van eerbiediging van Nederlandse wetten**** valide geinformeerde voorlichting over de samenstelling van cannabis wenselijk acht en concrete stappen zet (bijvoorbeeld, maar niet noodzakelijk in VNG verband) om een cannabisetiket te realiseren (als verplichte voorwaarde bij de verlening van gedoogbeschikkingen), met de daaraan noodzakelijk verbonden gecontroleerde teelt onder een opiumverlof, handelt niet alleen conform de ambtseed vanuit de uitvoering van de strekking van wet camulet, maar bestendigt tegelijk ook de scheiding der markten***. Door een wetenschappelijk lab vastgestelde etiketinformatie, die vanwege de uitvoering van wet camulet bij de gedoogde verkoop per cannabissoort in de coffeeshop wordt verstrekt, is namelijk bij de straathandel niet mogelijk.

Afstemming en instemming.

Door afstemming met burgemeesters, coffeeshops en belastingdienst gaat het er dan om vast te stellen wat het volume van de werkelijk gemiddelde verkoop van gedoogde cannabis is. Op basis daarvan vervolgens tot instemming te komen over welke variatie soorten voor de gecontroleerd geteelde cannabis in aanmerking komten en die na wetenschappelijke labanalyse vervolgens van een etiket, dan wel digitale bijsluiter worden voorzien tbv de gedoogde verkoop.

Wet camulet gaat voor ‘het opium des volks’ anders dan bij de ondoordachte voorzorgpremisse rond een 15% THC maximerings voorstel van Minister Opstelten uit van informed consent, waarbij gecontroleerd geteelde cannabis met etiket op geinformeerde wijze op basis van zelfbeschikking kan worden geconsumeerd. Dat deugt en zal deugd doen.

*Afgeleid van Karl Marx – Religion is das opium des volkes in ‘Zur Kritik in der Hegelschen Rechtsphilosophie’, 1844
**Vredespijp kent diverse benamingen oa calumet, kalimet, kalumet. Camulet is vanwege gelijkklinkende amulet herkenbaar.
***Zie ook mbt scheidingsbeleid gesprek met burgemeester Halsema, AT5 oktober 2018: https://www.at5.nl/gemist/tv 
**** en artikel 2 sub 9 van het Enkelvoudig Verdrag, zie Riboulet Zemouli maart 2022 High compliance

Aldus, drs. Hester Kooistra - humanisticus te Amsterdam 02-02-2015 (update 25-03-2022)