PODR 28 februari 2023

,,We hebben zo vaak aangegeven dat we met de wietproef willen beginnen, het liefst morgen nog. Wat dat betreft is het jammer dat we nog tot het einde van dit jaar moeten wachten, maar laten we niet zeuren. Alle acht coffeeshops in Breda vinden dit een goede zaak. Het is wel krom dat we voorlopig nog illegale wiet moeten bijkopen, omdat er te weinig aanbieders zijn.’’

De coffeeshops in Tilburg en Breda mogen in het laatste kwartaal van dit jaar van start met de verkoop van onder staatstoezicht geteelde wiet. Die wordt geleverd door minimaal drie door de Staat aangewezen telers, waaronder het Waalwijkse bedrijf Fyta. Maar tijdens het experiment mogen de coffeeshops ook blijven inkopen bij hun huidige leveranciers. De proef in Breda en Tilburg duurt maximaal een half jaar, daarna kunnen de acht andere steden die mee gaan doen, aanhaken. (...)

,,De aanhouder wint”, laat de Tilburgse burgemeester Theo Weterings weten in een eerste reactie. ,,Ik kijk uit naar een eerlijke branche die onder toezicht geteelde, veilige producten verkoopt.” Ook zijn collega uit Breda, Paul Depla (Breda), reageert verheugd: ,,Hier hebben we heel lang op moeten wachten. We kunnen nu eindelijk versnellen en echt stappen zetten.” Beide burgemeesters wijzen erop dat de andere steden hun voordeel kunnen doen met de ervaringen die dit najaar in Breda en Tilburg worden opgedaan.

Keer op keer vertraging

Depla en Weterings lanceerden in november het idee om in hun steden een voorschotje te nemen op de landelijke wietproef. Die moet uitwijzen of de teelt van cannabis legaal te maken is. Nu kopen coffeeshops hun waar illegaal aan de achterdeur, wat zorgt voor criminaliteit.

Het al in 2017 aangekondigde experiment liep de laatste jaren keer op keer vertraging op. De bedoeling was dat het experiment in 2021 zou beginnen, maar de startdatum werd verschillende keren naar achteren geschoven.

Toen in oktober duidelijk werd dat het wel eens 2024 zou kunnen worden, pleitten Depla en Weterings in november voor een experiment-in-het-experiment: de 19 coffeeshops in Breda en Tilburg zouden alvast van start kunnen met de proef. Het Waalwijkse bedrijf Fyta, een van de telers die het Rijk heeft aangewezen, zou de coffeeshops moeten bevoorraden.

Depla en Weterings deden hun voorstel omdat ze het draagvlak voor de wietproef in rap tempo zagen afbrokkelen. ,,Het is verre van ideaal, maar beter dan niks”, zei Depla op 4 november tijdens een symposium in Eindhoven. Zowel Depla als Weterings zien het experiment als een noodzakelijke tussenstop op weg naar het einddoel: een volledige legalisering van softdrugs. In het kabinet zijn het CDA en de ChristenUnie daar fel op tegen; de in 2017 overeengekomen wietproef was dan ook een compromis.

Weerstand bij Tilburgse coffeeshops

Terwijl de Bredase coffeeshops het plan van de burgemeesters omarmden (‘We beginnen het liefst vandaag nog’), was er bij de Tilburgse coffeeshophouders nogal wat weerstand tegen de versnelling van de proef. Vooral omdat de coffeeshops dan te veel afhankelijk zouden worden van één teler: Fyta uit Waalwijk.

Gemeenten en kabinet hebben terdege rekening gehouden met de kritiek, zo blijkt uit de mededelingen die minister Kuijpers woensdag deed. Zo moeten de coffeeshops in Tilburg en Breda tijdens de proef niet alleen de keuze hebben uit drie door de Staat aangewezen telers, maar mogen ze ook nog zaken blijven doen met hun illegale leveranciers. De coffeeshops zijn bang dat klanten de coffeeshops mijden als daar te weinig keuze is.

Willem Vugs, voorzitter van de Tilburgse coffeeshopvereniging De Achterdeur, is blij met de toezeggingen van het kabinet. De coffeeshops in Tilburg hikken nu nog slechts tegen één voorwaarde aan, zegt Vugs. Dat is de bepaling dat de coffeeshops ook tijdens de proef maximaal 500 gram cannabis in de zaak mogen hebben. Precies zoals dat nu het geval is. ,,Dat betekent dat de telers heel vaak op en neer zullen moeten gaan rijden, zeker als hun producten in de smaak vallen bij onze klanten.”

De transporten van de onder staatstoezicht geteelde wiet worden uitbesteed aan gecertificeerde bedrijven.

De klant bepaalt uiteindelijk of de proef een succes wordt, voorspelt Vugs, zelf eigenaar van coffeeshop Toermalijn: ,,Als die de onder toezicht geteelde wiet wil hebben, kunnen we helemaal afscheid nemen van onze illegale leveranciers.”