PODR 11 juni 2024

Elke dinsdagavond tussen 19:00 en 21:00 is dit unieke programma - live en lineair - te beluisteren via internet.

MP3-speler        Mac-speler

Toelichting bij bronnen: Hieronder vind je een aantal bronnen die de basis vormen voor de onderwerpen die in de uitzending van vanavond (eventueel) aan bod zullen komen. Een wezenlijk deel van de teksten is hier te lezen, de complete tekst vind je in de orginele bron. Via de groengekleurde linkjes kom je bij de orginele bron. Zie je (...) dan gaat de tekst daar verder of er gaat tekst aan vooraf.   

Bromet: Legale Wiet 

Legale wiet deel 2: kwekers, coffeeshops en politici over de legalisatie van wiet - VPRO Documentairegids - VPRO Gids (28 mei 2024)

In 2019 startte de overheid een experiment om het kweken van wiet te legaliseren. Frans Bromet maakte er de documentaire Legale wiet over, en nu is er een vervolg.

Wat gaan we zien in de documentaire?

Frans Bromet: ‘Deel een ging vooral over de voorbereidingen op het experiment. In dit deel volgen we drie kwekers die beginnen met hun kwekerij. Ondertussen volgen we ook coffeeshops en de voortgang van het experiment. Voor de politieke kant spreken we met de minister van Volksgezondheid en de burgemeester van Amsterdam.’

Waarom spreekt dit onderwerp u zo aan?

‘Wiet is zo lang verboden geweest, terwijl het eigenlijk een heel goed product is. Heel veel mensen genieten ervan en het is veel minder schadelijk dan alcohol. Nu is het zover dat er ook legale wiet te koop is en dat vind ik fantastisch.’

Bent u zelf een gebruiker?

‘Nee, dat niet.’

Wat vindt u van het wietexperiment?

‘Het is al op heel veel terreinen zo, maar ook hier zie je dat die politici en ambtenaren zich bemoeien met iets waar ze helemaal geen verstand van hebben. Het is een verschrikkelijk bureaucratische boel, zo’n experiment is eigenlijk helemaal niet nodig. In Californië is het kweken van wiet al gelegaliseerd, er is dus al een voorbeeld dat Nederland kan navolgen. Daar is geen experiment voor nodig.’

Tegen welke obstakels liepen de kwekers aan?

‘Bij de kweker waar de documentaire mee opent werden er dan wel 1450 palen de grond in geboord, maar daar bleef het ook bij. Het bouwen kost miljoenen en dat geld was er niet. Daarnaast is het voor de functionerende kwekers ook geen gouden business. Er is veel concurrentie vanuit de illegale markt en als die illegale wiet dan goedkoper wordt, hebben de legale kwekers een probleem.’

Komt er een deel drie of bent u inmiddels wel klaar met dit onderwerp?

‘Ik ben pas klaar met dit onderwerp als de NPO dat ook vindt. Ik zou wel een deel drie willen. Nu is het experiment alleen nog van start gegaan in Breda en Tilburg, maar dat moeten uiteindelijk tien gemeentes worden. Niemand weet hoe dat zal gaan.’

En liggen er nog andere onderwerpen op de plank?

‘Ik maak een documentaire over slavernij, die is in productie. Het Nederlandse deel is al gemaakt, maar we moeten ook nog naar Suriname voor belangrijke opnames. Ik maak ook nog een documentaire over Reade, dat is een centrum waar patiënten met lichamelijke problemen therapie krijgen. Daar heb ik zelf ook gelegen na mijn hersenbloeding. Dus ja, er is nog genoeg in de maak.’ 

2Doc | NPO Start Legale wiet (2/2)

2Doc | NPO Start Legale wiet (1/2)

Hoe gaat-ie met de formatie?

Verdeling kabinetsposten bekend: Migratie naar PVV, Financiën naar VVD (nos.nl) (11 juni 2024)

In het nieuwe kabinet-Schoof krijgt de PVV vijf ministers, de VVD en NSC allebei vier en BBB twee. Er komen 12 of 13 staatssecretarissen. Dat melden Haagse bronnen aan de NOS. De PVV zal onder meer een minister voor Migratie leveren, de VVD krijgt Financiën en BBB Landbouw. De post Binnenlandse Zaken gaat naar NSC.

PVV

De PVV krijgt vijf ministers: naast Migratie ook Zorg, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, Economische Zaken en Infrastructuur.

De PVV levert staatssecretarissen op Zorg, Justitie, Binnenlandse Zaken en Infrastructuur.

VVD

De VVD kan rekenen op vier ministersposten. Naast Financiën krijgt de VVD ook Justitie, Defensie en Klimaat. VVD-staatssecretarissen komen op Onderwijs, Sociale Zaken en Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

NSC

Ook de NSC krijgt vier ministerposten. NSC levert naast Binnenlandse Zaken ook Buitenlandse Zaken, Sociale Zaken en Onderwijs. NSC krijgt twee staatssecretarissen op Financiën en een op Justitie.

BBB

De twee ministers voor BBB gaan naar Landbouw en Wonen. De BBB-staatssecretarissen komen op Landbouw en Defensie. BBB krijgt daarmee dus zowel de minister als de staatssecretaris van Landbouw.

Vier vicepremiers

Voor de PVV is nog niet duidelijk wie de vicepremier wordt, maar de naam van Gidi Markuszower wordt genoemd. Hij zou ook minister voor Migratie worden. Sophie Hermans (VVD) zou minister van Klimaat worden en tevens vicepremier. Naar verluidt wordt NSC-Kamerlid Eddy van Hijum minister van Sociale Zaken én vicepremier. Ook in beeld als vicepremier is Mona Keijzer (BBB), die minister van Wonen zou worden.

Andere opvallende namen die worden genoemd zijn Fleur Agema (PVV) als minister van Zorg, Eelco Heinen (VVD) als minister van Financiën en Ruben Brekelmans (VVD) als minister van Defensie. David van Weel (VVD), oud-raadsadviseur van premier Rutte, wordt genoemd als minister van Justitie. Folkert Idsinga (NSC) wordt waarschijnlijk staatssecretaris van Financiën en Caspar Veldkamp (NSC) zou in beeld zijn als minister van Buitenlandse Zaken.

Politiek Verslaggever Xander van der Wulp:

"Elke partij heeft ministeries binnengehaald die voor hen belangrijk zijn. Bij de PVV hebben ze gekozen voor ministers voor Migratie en Zorg, de twee belangrijkste speerpunten van Wilders in de campagne. Verder valt op dat ze de baas worden op 'praktische ministeries' zoals Economische Zaken en Infrastructuur.

De VVD hecht veel waarde aan het ministerie van Financiën, dat hebben ze ook weten te veroveren in de formatie. Financiële degelijkheid staat voor de VVD voorop. De VVD gaat ook de minister voor Klimaat leveren, een onderwerp waar de partij zich in de formatie ook hard voor heeft gemaakt.

NSC scoort helemaal goed als het gaat om ministersposten op hun speerpunten: op Sociale Zaken kan gewerkt worden aan 'bestaanszekerheid', op Binnenlandse Zaken aan 'goed bestuur'. Daarnaast krijgen ze ook nog een staatssecretaris die het toeslagenschandaal moet gaan afhandelen.

BBB neemt met een minister én een staatssecretaris het hele ministerie van Landbouw over. Dat zal een grote uitdaging worden."

Als alle kandidaten bekend zijn worden ze (of zijn ze al) gescreend en hebben een gesprek met kandidaat-premier Schoof en formateur Van Zwol. Met de kandidaten zullen hoorzittingen in de Tweede Kamer volgen, waarbij alle fracties vragen mogen stellen. Eind juni volgt dan de beëdiging door koning Willem-Alexander, plus de bordesfoto.

Regeerprogramma in de zomer

Gedurende de zomer gaat de ministersploeg werken aan een "regeerprogramma". Dat is de gedetailleerde uitwerking van het coalitieakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB. (…)

Resultaten Europese verkiezingen 2024

Home | Resultaten Europese verkiezingen 2024 | Europese Unie | Europees Parlement (europa.eu) ( 10 juni 2024)

Voorlopig

Samenstelling van het Europees Parlement op basis van beschikbare voorlopige of definitieve nationale resultaten die zijn gepubliceerd nadat de stemming is afgelopen in alle lidstaten, op basis van de structuur van het uittredend Parlement.

Overeenkomstig het Reglement van het Parlement moet een politieke fractie bestaan uit minstens 23 leden die zijn verkozen in minstens zeven lidstaten.

Politieke fracties in het Europees Parlement

• EVP - Fractie van de Europese Volkspartij (christendemocraten)
• S&D - Fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten in het Europees Parlement
• Renew Europe - Fractie Renew Europe
• Groenen/EVA - Fractie De Groenen/Vrije Europese Alliantie
• ECR - Fractie Europese Conservatieven en Hervormers
• ID - Fractie Identiteit en Democratie
• The Left - Linkse Fractie in het Europees Parlement - GUE/NGL
• NI - Niet-fractiegebonden leden
• Overigen - Nieuw gekozen leden die niet tot een fractie van het aftredend Parlement behoren

Resultaten per nationale partij Nederland - Voorlopige resultaten

Coffeeshop in de polder 

Genoeg animo voor coffeeshop in de polder: ‘Maar de ideologie is belangrijker dan winst maken’ | Noordoostpolder | destentor.nl (10 juni 2024)

In de Noordoostpolder is animo voor twee coffeeshops. Daarvoor zijn genoeg gebruikers van cannabis in deze en omringende gemeenten. Dat blijkt uit een onderzoek naar de mogelijke komst van een legaal verkooppunt van softdrugs. ‘De vraag rechtvaardigt een gedoogd aanbod.’

Op dit moment is een coffeeshop niet toegestaan in Noordoostpolder. Maar deze regel staat onder druk. De huidige politieke meerderheid van Politieke Unie, ONS, VVD en PvdA zet de deur op een kier. Zij wil een coffeeshop onder voorwaarden toestaan.

Dit in verband met de volksgezondheid en het tegengaan van overlast, ondermijning en illegale handel. Volgens de vier partijen wordt door een coffeeshop duidelijker wat het verschil tussen hard- en softdrugs is. En er is meer toezicht op de verkochte middelen, waardoor de risico’s voor gebruikers en hun naasten kleiner worden.

Een of twee coffeeshops?

Uit het eerste onderzoek blijkt dat er voldoende potentiële klanten zijn voor een coffeeshop in Noordoostpolder. Daarbij is voornamelijk gekeken naar gebruikers van cannabis uit deze gemeente en Urk. Ook wordt rekening gehouden met klanten uit Dronten en Fryske Marren, waar Lemmer toe behoort.

Volgens een rekenformule gaat het om 3061 potentiële klanten van 18 jaar en ouder. Naar verwachting kopen zij tien keer per maand cannabis. Dat zorgt voor 30.610 verkoopmomenten per maand. De dubbele hoeveelheid van een gemiddelde coffeeshop, becijfert het onderzoeksbureau.

Daardoor is ‘voldoende lokale vraag om een gedoogd aanbod te rechtvaardigen’, stellen de onderzoekers. Volgens hen is in theorie zelfs animo voor twee coffeeshops in Noordoostpolder. Al vinden de onderzoekers het realistischer om te beginnen met een shop en indien nodig een extra shop te starten.

Niet streven naar maximale winst

In Noordoostpolder zijn zorgen over het toenemend drugsgebruik door jongeren en dat zij het als normaal zien. Cannabis wordt op dit moment bij coffeeshops buiten de gemeente of bij illegale handelaren gekocht. Vooral in het laatste geval zijn twijfels over de kwaliteit van de softdrugs.

Verkoop via een lokale shop leidt ertoe dat straathandel afneemt, meer zicht is op de kwaliteit van softdrugs en gewezen kan worden op de negatieve gevolgen van (te) veel cannabisgebruik. Een mogelijkheid is dat de exploitatie van de winkel via een stichting gaat, waarvan de uitbater meer ‘oog heeft voor ideologie dan maximale winst’.

Als de coffeeshop er komt, adviseren de onderzoekers om dat als proef te doen. Als blijkt dat de gevolgen niet zijn zoals verwacht of als voorwaarden worden overtreden, dan kan de gemeente er ook snel mee stoppen.

Waar moet coffeeshop komen?

Ook hebben de onderzoekers gekeken naar de gevolgen voor de omgeving door de komst van een coffeeshop. Er kunnen problemen ontstaan door kopers, bijvoorbeeld door extra auto’s in de straat. Volgens de onderzoekers zijn de gevolgen voor de leefbaarheid ‘in het algemeen beheersbaar’.

Een goede locatiekeuze kan de problemen volgens de onderzoekers ‘minimaliseren’. De vraag die in een volgend onderzoek beantwoord moet worden, is dan ook: wat is de meest geschikte plek voor een coffeeshop in Noordoostpolder? Het besluit of er daadwerkelijk een coffeeshop komt, moet uiterlijk over een jaar zijn genomen.

Voorbij de extase 

Staatscommissie wil meer onderzoek naar MDMA bij behandeling PTSS-patiënten (nos.nl) (6 juni 2024)

Mensen die lijden aan een ernstige posttraumatische stressstoornis (PTSS) kunnen baat hebben bij therapie waarbij MDMA, de werkzame stof in xtc, wordt gebruikt. De Staatscommissie MDMA pleit daarom voor grootschaliger onderzoek naar de toepassing ervan, maar wel onder strenge voorwaarden. Dat staat in het rapport 'Voorbij de Extase', dat vandaag aan demissionair minister voor Medische Zorg Dijkstra wordt gepresenteerd.

"In de VS is er uitgebreid onderzoek gedaan en de resultaten zijn veelbelovend," zegt voorzitter van de Staatscommissie Brigit Toebes. "Meer dan de helft van de patiënten heeft na afloop van de behandeling geen PTTS meer." Het kan echter nog jaren duren voordat MDMA in Europa als geneesmiddel wordt geregistreerd. Om patiënten met ernstige PTSS toch te helpen en tegelijkertijd ook wetenschappelijk onderzoek te kunnen doen adviseert de commissie om geld vrij te maken voor een groter onderzoek.

Twijfels

Ondanks de positieve resultaten in de VS staat het invoeren van MDMA als geneesmiddel daar wel op losse schroeven. Eergisteren adviseerde een onafhankelijke commissie aan overheidsinstantie FDA, dat geneesmiddelen goedkeurt, het middel niet te gebruiken bij behandeling van PTSS-patiënten. Er zijn twijfels over de betrouwbaarheid van de onderzoeken tot dusver.

Volgens Toebes is dat reden te meer om in Nederland uitgebreider onderzoek te doen. "Het is juist goed dat er heel kritisch naar wordt gekeken, want we gaan niet over één nacht ijs. We moeten meer te weten komen over of het echt effectief is en hoe je misbruik kunt voorkomen."

Wat is de Staatscommissie MDMA?

De Staatscommissie is opgericht om de status van MDMA in het kader van de volksgezondheid te onderzoeken en advies uit te brengen over de voor- en nadelen van medicinaal gebruik.

Wat betreft het recreatieve gebruik zegt de commissie dat het een relatief veilige drug is vergeleken met andere drugs. Volgens de onderzoekers valt de langetermijnschade voor de gezondheid mee en is de verslavingskans klein.

Toch adviseert de commissie MDMA niet te legaliseren. Het merendeel van de Nederlandse XTC-export gaat namelijk naar het buitenland, waar het ook illegaal is. Als de drug in Nederland gelegaliseerd wordt, hebben de producenten vrij spel. Terwijl op die productie juist grip moet zijn, vindt de commissie.

Posttraumatische stress kan ontstaan door het meemaken of zien van levensbedreigende situaties. Het brein van patiënten die zoiets meemaken kan ontregeld raken waardoor ze die gebeurtenissen steeds maar herbeleven. Bij mensen die lange tijd lijden aan PTSS ontstaan vaak depressies en verslavingen.

'Op zachtere manier kijken'

In Nederland is ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum de enige instelling die onderzoek mag doen naar MDMA als onderdeel van psychotherapie. Tot dusver zijn er acht mensen behandeld door psychiater Tijmen Bostoen en zijn collega's. "Over het algemeen zijn er goede behandelmethodes voor PTSS, maar een gedeelte van de patiënten boekt weinig vooruitgang. Om hen te helpen doen we vijftien sessies, waarvan er drie keer met MDMA wordt gewerkt."

Het effect dat MDMA op de patiënten heeft is groot, zegt Bostoen. "Je ziet dat mensen op een veel zachtere manier naar hun problemen kunnen kijken in plaats van dat ze worden overspoeld door emoties. Ze hebben minder schuldgevoelens en kunnen beter praten over wat ze hebben meegemaakt. Daardoor is er veel meer ruimte voor therapie. Het is echt een smeermiddel van psychotherapie."

Gevaren

Bostoen waarschuwt wel dat mensen met psychische klachten niet zelf moeten experimenteren met MDMA. "Er zitten grote risico's aan. Door MDMA kan er veel naar boven komen, misschien wel meer dan je zelf aankan. Je moet zoiets echt onder goede begeleiding doen met ervaren therapeuten."

Voorzitter Toebes van de Staatscommissie beaamt dat. "Er zijn meerdere commerciële aanbieders die niet bij het BIG-register (een register met bevoegde zorgverleners, red.) zijn aangemeld. Daar zijn wij best wel bezorgd over. We adviseren dan ook om een meldpunt te maken voor dit soort praktijken. En er moet goede voorlichting komen, zodat je niet zomaar naar een therapeut gaat die dit aanbiedt."

Is Toebes niet bang dat er meer van dit soort commerciële aanbieders zonder juiste bevoegdheid komen, als de commissie een positief advies uitbrengt? "Nee, hopelijk zet dit rapport juist de toon voor een strakker beleid."

Staatscommissie MDMA ziet mogelijkheden voor therapeutische toepassing MDMA | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl (6 juni 2024)

Het kabinet moet voortvarend handelen om de therapeutische toepassing van MDMA mogelijk te maken. Daarnaast kan er van regulering voor de recreatieve markt geen sprake zijn zolang er geen zekerheid is over terugdringen van de criminaliteit en de mogelijkheden van regulering nog niet concreet zijn uitgewerkt. Dat zijn de belangrijkste conclusies van de Staatscommissie MDMA, die vandaag haar advies aan minister Dijkstra (Medische Zorg) overhandigt.

MDMA is de actieve stof in ecstasy, een drug die vorig jaar door zo’n 550.000 mensen werd gebruikt. Inmiddels heeft meer dan 10% van de Nederlandse bevolking ervaring met deze stof. De illegale productie voor het recreatief gebruik ervan gaat gepaard met criminaliteit. Aan de andere kant is er veelbelovend onderzoek dat laat zien dat de stof ook voordelen kan hebben, namelijk bij medicinaal gebruik in sommige therapieën voor GGZ-patiënten.

Minister Pia Dijkstra: “Ik ben blij het rapport er nu ligt, want het geeft handvatten om de therapeutische toepassing van MDMA verder te ontwikkelen. Onderzoek naar de therapeutische toepassing van MDMA is veelbelovend. Juist voor GGZ-patiënten die al jaren met hun problemen rondlopen en met het huidige therapie-aanbod niet geholpen zijn, is het mogelijk dat MDMA als therapie-ondersteunend medicijn kan helpen. Daar moet echter nog wel meer wetenschappelijk, klinisch onderzoek naar worden gedaan. Ten aanzien van het recreatief gebruik van MDMA benadrukt het rapport het uitgangspunt van het Nederlandse drugsbeleid dat primair de nadruk legt op gezondheid, preventie en verminderen van de schadelijke gevolgen van gebruik, bijvoorbeeld door monitoring en testen. Goed dus, dat dit rapport er nu ligt en de noodzaak van het onderbouwde beleid en verder wetenschappelijk onderzoek ondersteunt.”

Onderzoek

Het kabinet heeft de staatscommissie gevraagd de status van ecstasy (MDMA) in het kader van de volksgezondheid te onderzoeken en advies uit te brengen over de voor- en nadelen van medicinaal gebruik. Daarbij hoort een analyse vanuit verschillende disciplines van risico’s voor de gezondheid, preventie en de Europese context en relevante verdragen. De staatscommissie heeft een jaar lang onderzoek gedaan en had een multidisciplinaire samenstelling met experts uit de psychiatrie, geneeskunde, criminologie, preventie en het recht.

Kennisopbouw

De staatscommissie heeft gekeken naar verschillende aspecten die van invloed zijn op de volksgezondheid bij het recreatieve gebruik van MDMA. Met wat er op dit moment bekend is over deze stof, lijken het verslavingsgevaar en de schadelijkheid mee te vallen, maar ontbreekt er kennis bijvoorbeeld over MDMA-gerelateerde sterfgevallen. Een betere registratie van overlijdens zou hier veel helderheid in kunnen scheppen. Ook ziet de staatscommissie dat nog te weinig prioriteit wordt gegeven aan wetenschappelijk onderbouwde preventie van gebruik.

PTSS

Het rapport adviseert specifiek over de voor- en nadelen van het medicinaal gebruik van MDMA bij de behandeling van posttraumatische stressstoornis (PTSS). De staatscommissie constateert dat met wat er nu bekend is, er voldoende wetenschappelijk bewijs lijkt te zijn voor de effectiviteit en veiligheid van deze therapievorm. De commissie adviseert dan ook om de medische toepassing van MDMA bij PTSS zo snel mogelijk te ontwikkelen en om de implementatie te faciliteren. Tegelijkertijd signaleert de staatscommissie dat er al ondergrondse en ongekwalificeerde aanbieders zijn die met MDMA of gelijksoortige stoffen patiënten behandelen. De overheid moet hier kaders stellen, en tegelijkertijd een mogelijkheid tot medicinaal gebruik bieden aan de meest schrijnende gevallen.

Polarisatie

Een ander probleem is dat de criminaliteit rondom de productie van ecstasy heeft geleid tot een gepolariseerd debat over de effectiviteit van het huidige MDMA-beleid. De staatscommissie geeft aan dat er geen enkelvoudige oplossing is voor alle geïdentificeerde problemen en roept op om een debat op basis van feiten en wetenschappelijke inzichten te voeren. Daarbij ziet de staatscommissie dat MDMA onder de Opiumwet hoort, maar dat van verplaatsing naar Lijst II geen sprake kan zijn zolang de criminaliteit nog een factor is en de mogelijkheden tot regulering nog niet concreet zijn uitgewerkt. Het verplaatsen naar deze lijst zou de strafmaat verlagen en tot een aanzuigend effect kunnen leiden.

Het nieuwe kabinet zal in het najaar van 2024 met een volledige beleidsreactie op het rapport komen.

Voorbij de extase  blg-1146780.pdf (officielebekendmakingen.nl)

‘Nederland is als grote xtc-speler het aangewezen land om als eerste te legaliseren’ | de Volkskrant (9 juni 2024)

Voor Rolles (53) kan het niet duidelijker zijn: een streng drugsbeleid werkt niet. ‘Waarom laten we de handel in gevaarlijke drugs over aan gangsters? Dat is eigenlijk gestoord.’

Rolles is al 25 jaar onderzoeker bij de Transform Drug Policy Foundation. Deze Britse non-profitorganisatie pleit voor een radicaal ander drugsbeleid. Volgens Rolles moeten drugs als xtc, speed en zelfs cocaïne worden gereguleerd. Dat betekent: legaliseren, maar onder (strenge) voorwaarden.

Rolles, die een van de hoofdsprekers was op de internationale drugsconferentie afgelopen januari in Amsterdam, denkt dat het een kwestie van tijd is. ‘Tien jaar geleden was het roken van een joint in vrijwel alle landen ter wereld nog verboden’, legt hij uit. ‘Nu kan dat in landen als Uruguay, Mexico, in grote delen van de Verenigde Staten, Zuid-Afrika, Thailand, Canada, Malta, Luxemburg, Duitsland, Tsjechië en Zwitserland. Landen als Denemarken, Spanje en Italië volgen ook spoedig. En Nederland experimenteert eindelijk met de gelegaliseerde productie van cannabis.’

Vermoedelijk blijft het daar in Nederland voorlopig ook bij. De politieke wind staat ongunstig voor verdere drugslegalisering. ‘Het blijft verboden drugs te bezitten, verkopen of produceren’, reageerde het aanstaande Nederlandse kabinet (PVV, VVD, BBB, NSC) in het hoofdlijnenakkoord op de discussie.

Realistisch drugsbeleid

Belangrijke internationale spelers zoals Amnesty International, een van de grootste mensenrechtenorganisaties ter wereld, en de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties pleiten inmiddels wél voor regulering. ‘Internationaal gezien wordt het nadenken over een realistischer drugsbeleid steeds meer mainstream’, aldus Rolles.

Maar hoe zou zo’n ‘realistisch drugsbeleid’ er dan in de praktijk uit moeten zien?

Rolles is co-auteur van het boek How to regulate stimulants, een handleiding voor de regulering van drugs zoals cocaïne, speed en xtc. ‘Regulering betekent niet: ongelimiteerde verkoop door commerciële partijen’, zegt Rolles. ‘Voorzichtigheid is geboden. Voor elke drug moet in elk land worden nagegaan welke vorm van regulering het geschiktst is.’

Als het aan Rolles ligt, zou cocaïne – uit rioolmetingen blijkt dat alleen al in Rotterdam 70 duizend lijntjes per dag worden gesnoven – in de toekomst te koop moeten zijn in speciale staatsapotheken: uitsluitend in beperkte hoeveelheden, in sobere verpakkingen en met gebruiksaanwijzingen. Experimenten met minder potente cocaïne moeten uitwijzen of dat ook een optie is.

Volgens Rolles is drugsregulering geen wondermiddel waarmee alle problemen in één klap voorbij zijn. ‘Maar dat het tijd is voor een alternatief op de war on drugs, dat lijkt me duidelijk.’

Ja? De burgemeesters van Rotterdam en Antwerpen, Ahmed Aboutaleb en Bart De Wever, zeggen: begin eerst eens aan die war on drugs. Effectieve handhaving en strenge controles in de havens, waar veel illegale drugs worden binnengesmokkeld, gebeuren volgens hen pas sinds kort.

‘Ze zullen er nooit in slagen om de drugshandel de kop in te drukken. Laat me een voorbeeld geven. Een paar jaar geleden vonden de grootste drugsarrestaties ooit plaats. Politiediensten in onder meer Frankrijk en Nederland wisten cryptofoonaanbieder EncroChat te hacken. Daarmee hadden ze inzage in een enorme hoeveelheid crimineel berichtenverkeer. Het leidde tot de arrestatie van meer dan 6.000 criminelen en de inbeslagname van ruim 270 duizend kilo drugs en bijna één miljard euro aan criminele tegoeden.

‘Fantastisch politiewerk, echt geweldig. Een heel drugsnetwerk werd blootgelegd. Maar wat leverde het op? Vrijwel niets. Nieuwe drugsbazen stonden op, de drugsinfrastructuur werd simpelweg opnieuw opgetuigd.’

Willem Woelders, de portefeuillehouder drugs van de Nationale Politie, gaf toe dat zulke grote arrestaties kunnen leiden tot ontwrichtingen. Als nieuwe spelers hun plek opeisen, kan dat een geweldsgolf inluiden. En als onervaren criminelen ineens drugs gaan produceren en zich dus bezighouden met gevaarlijke chemische processen, kan dat leiden tot meer ontploffingen in drugslabs.

‘Exact. In Europa zijn er miljoenen mensen die illegale drugs willen gebruiken. Georganiseerde criminele groeperingen zullen altijd manieren vinden om hen te voorzien. Sluit je één route af, dan opent een andere. Met alle consequenties van dien.

‘Drugs worden zelfs de strengst beveiligde gevangenissen binnengesmokkeld. Dus dat die burgemeesters denken dat ze de Europese grenzen kunnen beschermen tegen drugsinvoer is – het spijt me – lachwekkend.

‘Drugshandelaren zijn eindeloos flexibel. Als het niet via containers de havens binnenkomt, zullen ze drugs binnen de grenzen produceren, zoals in Nederland met mdma en methamfetamine gebeurt. Of ze gebruiken privéboten, bouwen tunnels of sturen drones om drugs alsnog in te voeren.’

In landen als Spanje, India, Syrië en de Verenigde Staten worden drones inderdaad ingezet om drugs over de grenzen te smokkelen.

De Antwerpse burgemeester De Wever zei: ‘Honderdduizenden families lijden al zwaar onder legale drugs zoals alcohol en nicotine. Het is compleet immoreel om zwaardere drugs aan die lijst toe te voegen.’

‘Je voegt ze niet toe – drugs stáán al op die lijst. Het gebruik van drugs zoals cocaïne neemt al jaren toe, ondanks al die maatregelen. Je zou kunnen beweren: als we dat niet hadden gedaan, was het nog veel erger geweest. Stel dat dit waar is – en ik vraag me het ten zeerste af – dan is de tol daarvan immens geweest.

‘Nederland heeft de zaak Ridouan T. hevig beleefd. Maar het kan nog veel erger. De war on drugs eist in Mexico elk jaar tienduizend doden. Tienduizend! Landen zoals Ecuador en Guinee-Bissau worden compleet verscheurd door drugsoorlogen. Is dat het waard?’

Door legalisering neemt de criminaliteit af. Daar staat tegenover dat het drugsgebruik waarschijnlijk toeneemt. In sommige Amerikaanse staten waar cannabis nu legaal is, wordt er 10 tot 20 procent meer geblowd.

‘Onderzoeken leveren een gevarieerd beeld op, maar in sommige staten is dat inderdaad het geval. In Canada is het gebruik door volwassenen boven de 25 ook toegenomen. Maar het gebruik door tieners is afgenomen. Middelbare scholieren komen nu zelfs minder makkelijk aan wiet dan vóór de legalisering. En die doelgroep is het belangrijkst, want als je vroeg begint, is de kans veel groter dat je een probleemgebruiker wordt.’

Het is voorstelbaar dat er een kleine groep mensen is die geen drugs wil gebruiken omdat het verboden is. Zij zullen het misschien wél doen als het legaal wordt.

‘Die kleine groep zal waarschijnlijk verstandig met drugs omgaan. Maar je vergeet dat er ook mensen zijn die zich juist aangetrokken voelen tot drugs omdát ze illegaal zijn. Het psychologische verbodenvruchteffect. Ze willen door het gebruik van illegale drugs laten zien hoe rebels ze zijn.

‘Het scoren bij een dealer is een cruciaal onderdeel van de spannende ervaring. Daarom is het belangrijk om drugs juist níet cool te maken. Als je het in een uiterst sobere verpakking koopt van een gelicentieerd verkooppunt of in de staatsapotheek, maak je het juist saai. Dat staat mijlenver af van de gangster chic (het romantiseren van de misdaadwereld, red.) van Scarface, Pablo Escobar, Miami Vice en al die andere onzin.’

Enkele jaren geleden toonde een onderzoek in de Verenigde Staten aan dat het problematische alcoholgebruik vier keer zo groot is als het problematische gebruik van alle andere drugs bij elkaar. Dat komt toch doordat alcohol legaal is?

‘De voornaamste reden dat alcohol populairder is dan andere drugs is omdat mensen gek zijn op alcohol. Ze vinden het heerlijk om bezopen te zijn. Bovendien drink je het, waardoor de drempel voor gebruik veel lager ligt dan bij andere drugs. En alcohol zit diepgeworteld in veel culturen.

‘Maar het is geen eerlijke vergelijking. Alcohol geldt als voorbeeld hoe men níet moet reguleren. Biermerken sponsoren tal van sportevenementen, ook autoraces. Zo kun je alcohol dus associëren met rijden op hoge snelheid, dat is toch krankzinnig? Kinderen hebben posters van hun voetbalteams met biermerken op het shirt, waarmee je eigenlijk alcohol aanprijst bij kinderen.

‘Er moeten strengere eisen worden gesteld aan reclames voor alcohol: belastingen verhogen, het aantal verkooppunten verkleinen en gezondheidswaarschuwingen groter op de verpakking zetten. Nu heb je daarvoor een vergrootglas nodig.

‘Alcohol zou meer moeten worden benaderd als roken. Het tabaksgebruik neemt al decennialang af, omdat er strengere regels zijn gekomen voor de marketing en verkoop. En daardoor is het minder normaal geworden.’

Wat zou volgens u een verstandige prijs zijn voor een gram cocaïne van staatswege?

‘Mark Haden, een wetenschapper die veel onderzoek heeft gedaan naar publieke gezondheid, denkt aan tachtig procent van de huidige prijs. Dat zou in Nederland zo’n 40 euro voor een gram betekenen. Daarmee kun je concurreren met de illegale markt. En als dat aanvankelijk onvoldoende werkt, verlaag je langzaam de prijs tot dat wel lukt.

‘Uit onderzoek van de Global Drugs Survey blijkt overigens dat een meerderheid van de gebruikers zelfs bereid is om 25 procent meer te betalen voor ethische cocaïne. Je zou ook kunnen beginnen met een pilot onder een kleine groep om te onderzoeken of een landelijke registratie, een cocaïnepas, werkt. Daarmee kun je toeristen buiten de deur houden.’

Nederland heeft dat ooit geprobeerd met de wietpas. Die mislukte faliekant: de illegale handel stak meteen weer de kop op.

‘Dat kwam ook doordat cannabis in Nederland al onderdeel was van de drugscultuur. Als je metéén begint met een pas, zou het kunnen werken. Maar goed: overheden moeten bereid zijn om te experimenteren. En als iets niet functioneert, moeten ze zo eerlijk zijn om het terug te draaien.’

Kunnen drugs wel weer zo makkelijk verboden worden als het niet blijkt te werken? Of komen de drugsdealers dan gewoon weer terug en hebben ze zelfs een groter klantenbestand? Kijk naar wat er in Thailand met cannabis gaande is.

‘Daar is het inderdaad misgegaan. In Thailand werd cannabis in theorie alleen van de verboden lijst gehaald voor medische doeleinden. Maar plotseling doken in Bangkok en elders overal ongereguleerde cannabisshops op waar je wiet kon kopen. Nu wil de overheid het weer verbieden. Maar wat gaat er nu met die shops gebeuren? Dat is afwachten.

‘Daarom is het ook zo belangrijk om regulering op een verantwoorde wijze in te voeren. Je moet er goed over nadenken, en de gemeenschap meenemen. In de Verenigde Staten lukt dat uitstekend. In de staten waar cannabis is gelegaliseerd, is de steun voor cannabislegalisering ook toegenomen.’

Wat moet de overheid doen met het geld dat legalisering oplevert?

‘Het grote voordeel is dat het geld niet in de zakken van Al Capone of Ridouan T. belandt, maar in de staatskas. Dat kan onder meer worden besteed aan goede voorlichtingscampagnes.’

Onderzoeken tonen aan dat landelijke bewustwordingscampagnes vooral mensen bereiken, ook kinderen en jongeren, die geen drugs gebruiken. Dat kan de interesse aanwakkeren en leiden tot normalisering van drugsgebruik.

‘Daarom moeten de campagnes ook gericht zijn op specifieke groepen. Bijvoorbeeld: alleen nachtclubbezoekers informeren. Er is veel onderzoek gedaan naar voorlichting, wetenschappers weten hoe ze effectief verschillende groepen kunnen bereiken.’

Hoort bij verantwoord handelen ook dat drugs stapsgewijs worden gelegaliseerd?

‘Natuurlijk. Begin eens met minder gevaarlijke drugs zoals xtc of de hallucinogene paddodruppels, die momenteel populair zijn onder jongvolwassenen. Je wilt mensen die toch wel drugs gebruiken, verleiden om de minst schadelijke variant te kiezen. Liever af en toe paddodruppels of xtc dan een cocaïne- of alcoholverslaving. De evenwichtsoefening is bij regulering continu: kunnen concurreren met de illegale markt, maar het riskante drugsgebruik op een zo laag mogelijk niveau houden.’

In Nederland adviseert de Staatscommissie MDMA nu tegen regulering van xtc. De reden: zeker 90 procent van de productie is voor het buitenland bestemd. Regulering leidt dan niet tot grote inkrimping van de illegale markt – en daarmee ook niet tot verdwijning van mdma-gerelateerde problemen, zoals criminaliteit en milieuvervuiling.

‘Drugsmarkten zijn inderdaad internationaal – maar de belangrijke beslissingen worden nationaal genomen. Uruguay was in 2013 het eerste land dat cannabis legaliseerde, en zette daarmee een domino-effect in beweging. Daardoor leven nu wereldwijd een half miljard mensen in een land waar cannabis legaal is.

‘Als regulering van mdma het uiteindelijke doel is, zal één land de eerste stap moeten zetten. Nederland is als grote xtc-speler het aangewezen land daarvoor.’

Gaan drugshandelaren na legalisering niet gewoon andere illegale activiteiten ontplooien?

‘Ze zullen waarschijnlijk niet allemaal bloemist of McDonald’s-medewerker worden, nee. Een aantal doorgewinterde criminelen zal misschien in de mensensmokkel of cybercriminaliteit gaan. Maar zo lucratief als de illegale drugsmarkt, die wereldwijd wordt geschat op zo’n 500 miljard euro per jaar, zal het niet worden. En, erg belangrijk: wie nu reguleert, voorkomt dat de volgende generatie wordt gerekruteerd voor de georganiseerde misdaad.’

In Nederland zal meer drugsregulering vermoedelijk nog even op zich laten wachten. De aanstaande rechtse regeringspartijen staan allesbehalve te springen.

‘Drugsregulering past eigenlijk uitstekend binnen het rechtse denken. Rechtse partijen houden van law and order; van controle. De slogan van de Brexit was niet voor niets: take back control. Een drugsverbod geeft de regie juist uit handen. Die komt terecht bij de mensen van wie je dat juist niet wilt: gewapende gangsters, die zo machtig zijn geworden dat ze hele samenlevingen ontwrichten.

‘Maar goed, misschien is dit in Nederland nog niet het moment. In dat geval zal het aankomende kabinet het drugsdebat slechts voor zich uit schuiven. Ik ben ervan overtuigd dat er een internationale golf van drugsregulering gaande is – en die golf is niet meer te stoppen.’

Leeuwarden

‘Bij aanpak ondermijnende criminaliteit is meer nodig dan alleen strafrecht’ | Verhalen uit de praktijk | Nederland tegen georganiseerde misdaad (6 juni 2024)

Verhalen uit de praktijk

Toen burgemeester Sybrand Buma van Leeuwarden vorig jaar een makelaarskantoor in zijn gemeente sloot, omdat de activiteiten die er plaatsvonden een bedreiging voor de openbare orde vormden, was dat groot nieuws. “Maar we hebben niets anders gedaan dan gebruik maken van de instrumenten die we tot onze beschikking hadden”, zegt stafadviseur Erik Verdoorn van de gemeente. Samen met teamchef Klaas Dunnink van de politie legt hij uit hoe een bestuurlijke aanpak het werk van criminelen kan verstoren.

Drugs zorgen in Leeuwarden voor verschillende problemen. Uit rioolwateronderzoek blijkt dat er behoorlijk stevig gebruik plaatsvindt van zowel soft- als harddrugs. “En dat zorgt ook voor drugsgerelateerde criminaliteit”, vertelt Erik Verdoorn, die sinds 2019 burgemeester Buma adviseert bij veiligheidsvraagstukken. De aanpak van ondermijning is daarbij een van de hoofdthema’s. “In de afgelopen jaren hebben we ongeveer 30 panden per jaar gesloten in verband met de teelt of handel van drugs, waarbij het in ongeveer de helft van die gevallen ging om hennepteelt. Vaak gebeurt dit in woningen. Dat laat zien hoe criminele activiteiten zich vermengen met de bovenwereld.”

Wanneer zo’n pand wordt aangetroffen, start de politie samen met het Openbaar Ministerie vaak een opsporingsonderzoek. Daarnaast wordt er een bestuurlijke rapportage gemaakt voor de burgemeester. Verdoorn: “Als er bijvoorbeeld grote hoeveelheden drugs zijn aangetroffen, of op een andere wijze kan worden vastgesteld dat er sprake is van drugshandel op die locatie, kan hij op basis van de Opiumwet besluiten die woning tijdelijk te sluiten. Ook als het politieonderzoek nog loopt. Zo’n ingrijpend besluit vraagt uiteraard om zorgvuldigheid en maatwerk van de burgemeester.”

Opvallend gedrag

Elk gesloten drugspand is er een. Tegelijkertijd wordt de organisatie achter de criminele activiteiten met zo’n sluiting vaak maar beperkt geraakt. Daarom probeert de politie in haar onderzoek ook verbanden in kaart te brengen. Daarvoor is het essentieel om relevante data bij elkaar te brengen en die in samenhang te analyseren. De Regionale Informatie- en Expertisecentra (RIEC's) spelen daar een belangrijke rol in.

Mede dankzij de RIEC’s werd een aantal jaar geleden duidelijk dat opvallend veel drugspanden te linken waren aan één specifiek makelaarskantoor. Het bedrijf wordt geleid door twee broers en heeft enkele honderden panden in de verhuurportefeuille, waarvan een groot deel eigendom is van hun vader. “Dat meerdere panden daarvan konden worden gelinkt aan drugsproductie had op zich toeval kunnen zijn”, vertelt teamchef Klaas Dunnink van de politie. “Maar we ontvingen ook signalen vanuit huurders en de omgeving. Dat zorgde bij elkaar voor het onderbuikgevoel dat er iets niet klopte.”

Begin 2022 startte de politie met de officier van justitie een opsporingsonderzoek. In april 2023 werden de vader en zijn beide zoons aangehouden op verdenking van het faciliteren van professionele hennepteelt. In de aanloop naar deze 'klapdag' was de politie ook in gesprek gegaan met de gemeente: beide partijen waren al langer op zoek naar passende bestuurlijke maatregelen voor dit soort casuïstiek.

“Het leek ons onwaarschijnlijk dat in het makelaarskantoor een grote partij drugs zou worden aangetroffen”, legt Verdoorn uit. “Met de Opiumwet konden we dan niet zo veel. Bij de besproken scenario’s kwam artikel 2:78 van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) van de gemeente Leeuwarden aan bod. Die geeft de burgemeester de bevoegdheid een ‘publiek toegankelijk lokaal’ te sluiten wanneer dat in het belang is van onder meer de openbare orde of veiligheid.”

Het betreffende artikel is op zichzelf niet nieuw: de gemeente Leeuwarden heeft het sinds 2015 in de APV staan. Ook andere gemeenten hebben de bepaling al langer in hun APV opgenomen. Gemeenten die het gebruiken doen dat bijvoorbeeld om bedrijven aan te pakken die zich bezighouden met witwaspraktijken en niet-vergunningplichtig zijn. “Voor sluiting van het pand van een zakelijk dienstverlener was het artikel bij ons weten nog nauwelijks gebruikt”, weet Verdoorn. “In Almere heeft de gemeente het een keer toegepast bij een notariskantoor. Maar in die zaak is de gemeente uiteindelijk teruggefloten door de rechter, omdat onvoldoende werd gemotiveerd waarom die maatregel nodig was. Daarom wisten we dat we zo concreet mogelijk moesten maken hoe de activiteiten in dit pand de openbare orde bedreigden.”

Faciliterende rol aannemelijk maken

Om de ondermijnende werking van het makelaarskantoor aan te tonen bij de bestuursrechter, was het nodig de faciliterende rol voor het criminele circuit ‘aannemelijk’ te maken. Wat daarbij hielp was dat de cruciale feiten door het bedrijf zelf werden bevestigd. Verdoorn: “Uit het onderzoek bleek dat ze wisten van een aantal hennepkwekerijen in panden die ze verhuurden. Ook hebben ze erkend dat ze in meerdere gevallen zelf de kwekerijen hebben laten verwijderen. Terwijl een normale reactie zou zijn geweest om de politie daarvoor in te schakelen. Door dat niet te doen hebben ze de opsporing belemmerd.”

Normaal gesproken kijkt de politie vooral naar strafbare feiten. In dit geval ging het er ook om wat het bedrijf juist naliet en van een professionele onderneming wel verwacht had mogen worden. Dunnink: “Er bleek bijvoorbeeld ook sprake te zijn van laksheid bij de screening van nieuwe huurders, een beperkt toezicht op huurders en valsheid in geschrifte.”

Op basis van de bestuurlijke rapportage die dit uiteindelijk opleverde, liet de gemeente in juli 2023 aan de makelaar weten haar bedrijfspand voor zes maanden te willen sluiten. “Zoals vaak bij dit soort bestuurlijke sluitingen, maakte het bedrijf vervolgens een gang naar de voorzieningenrechter”, vertelt Verdoorn. “Die heeft in november vorig jaar een duidelijke uitspraak gedaan: de gemeente Leeuwarden had meer dan voldoende reden het kantoor te sluiten. Het voordeel daarvan was dat die publieke uitspraak het makkelijker maakte voor de burgemeester om over deze zaak en de noodzaak tot sluiting te communiceren. Normaal gesproken maken we een persbericht na elke sluiting. Dat heeft informatieve waarde, ook om ‘de loop’ uit het pand te halen. Nu pakten we de publiciteit wat breder aan, om zo een duidelijke boodschap te geven: ondermijnende ondernemingen worden in Leeuwarden aangepakt.”

Signaalwerking

Na de sluiting werd het pand van het makelaarskantoor verzegeld. Maar dit kon niet voorkomen dat kort na de sluiting al een verhuisbericht op de deur hing: de broers lieten weten hun activiteiten twintig meter verderop in de straat voort te zetten. Een ander handhavingsinstrument stak daar uiteindelijk een stokje voor: omdat het voortzetten van het bedrijf op de nieuwe locatie niet toegestaan was in het bestemmingsplan, kon het college van B&W een last onder dwangsom opleggen.

Feit blijft dat de verdachten gedurende het strafrechtelijk onderzoek – dat op dit moment nog loopt – vrij zijn om te blijven ondernemen. “Eigenlijk is het verbazingwekkend dat makelaarskantoren geen dwingend tuchtrechtelijk kader kennen, zoals bijvoorbeeld het notariaat” vindt Verdoorn. “Dit bedrijf is geen lid van één van de brancheorganisaties in de makelaardij en daarmee ook niet gebonden aan de door die organisaties gehanteerde gedragscodes en tuchtrechtsystemen. Eigenlijk zou er weer een systeem met beëdigde makelaars moeten komen. Want de link tussen vastgoed en ondermijnende criminaliteit is algemeen bekend.”

Toch is de uitspraak in deze zaak is een belangrijk succes, benadrukt Verdoorn, ook door de publiciteit die ervoor was. “De signaalwerking moet niet worden onderschat. Voor de ondernemers zelf, maar bijvoorbeeld ook voor verhuurders en banken, die zich zullen afvragen of ze met zo’n bemiddelaar in zee willen.” Bovendien heeft de zaak ook landelijk iets in beweging gebracht. Meer gemeenten nemen dit artikel nu op in hun APV. En ook de RIEC's benadrukken steeds meer de kracht van dit bestuurlijke instrument. “Onlangs heeft de Adviescommissie Bezwaarschriften van de gemeente Leeuwarden in een bodemprocedure de uitspraak van de voorzieningenrechter nog extra bevestigd. Dat maakt de jurisprudentie nog sterker.”

Meer samenwerken

Wat Klaas Dunnink betreft toont de zaak in Leeuwarden ook aan hoe belangrijk bij drugscriminaliteit samenwerking tussen gemeente en politie is. “Met alleen het strafrecht sla je bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit geen deuk in een pakje boter. Wat je uiteindelijk wil is criminelen handelingsonbekwaam maken. Het bestuursrecht biedt daarvoor allerlei mogelijkheden. Als politie willen we daarom nog veel meer samen optrekken met de gemeente. Maar bijvoorbeeld ook met de private sector. Een makelaar of notaris ziet het als eerste als woningen voor opvallend lage bedragen worden verkocht. Daar moet dan een belletje gaan rinkelen. We moeten uit onze klassieke kolommen komen; niet allemaal ons eigen dingetje doen.”

Toen Dunnink een paar jaar geleden aantrad als teamchef maakte hij meteen vijf man vrij om te werken aan ondermijning. Gezien de omvang van de problematiek blijft die capaciteit echter beperkt. Ook dat is volgens Dunnink een reden om effectief samen te werken, en bij de aanpak van drugscriminelen breder te kijken dan het strafrecht. “De vraag die we ons continu moeten stellen is: welk effect willen we bereiken en wie zijn daarvoor nodig? Onze burgemeester is het daar helemaal mee eens. Hij zegt niet tegen ons: politie, wat ga je doen? Hij weet als geen ander: de aanpak van ondermijnende criminaliteit is een gezamenlijke uitdaging.”